Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie postępowań dyscyplinarnych adwokatów, radców prawnych, notariuszy i prokuratorów.

Rzecznik wniósł o stwierdzenie, iż art. 91a ust. 1 i art. 91b ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze, art. 62(2) ust. 1 i art. 62(3) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, art. 63a § 1 i art. 63b ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie, art. 83 ust. 2 i art. 83 ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, są niezgodne z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Prawo do sądu, jak podkreślił w złożonym wniosku Rzecznik, nie może być traktowane jedynie formalnie (jako dostępność drogi sądowej w ogóle), lecz musi stwarzać możliwość prawnie skutecznej ochrony praw na drodze sądowej. W świetle tak rozumianego prawa do sądu, Rzecznik doszedł do przekonania, że na gruncie obecnie obowiązujących postępowań dyscyplinarnych adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz prokuratorów, nie jest zapewniona pełna kontrola sądowa na orzeczeniami sądów dyscyplinarnych, zwłaszcza zapadłymi w drugiej instancji. Zakres kontroli sądowej nad postępowaniami dyscyplinarnymi osób należących do ww. grup zawodowych postaje ograniczony do orzeczeń, poprzez wydanie których doszło do rażącego naruszenia prawa, jak również rażącej niewspółmierności kary dyscyplinarnej. Kontrola sądu nie obejmuje jednak tych orzeczeń organów dyscyplinarnych, które nie dotyczą "uchybień rażących". W ocenie Rzecznika, istnienie takiego stanu prawnego oznacza naruszenie prawa do sądu, statuowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ograniczenie to wydaje się być tym bardziej niezasadne, jeśli weźmie się pod uwagę dotkliwość kar dyscyplinarnych oraz zakres kontroli sądowej nad postępowaniami dyscyplinarnymi dotyczącymi innych grup zawodowych.