Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ograniczonej kognicji sądów administracyjnych w sprawach inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz ograniczenia prawa do słusznego odszkodowania za nieruchomość zajętą pod drogę.

Rzecznik wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 31 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 10.04.2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych z art. 45 ust. 1 w zw. z 64 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz § 36 ust. 1 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21.09.2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego w zakresie, w jakim odnoszą się do szacowania gruntów zabudowanych lub przeznaczonych pod zabudowę, następnie przejmowanych (w celu budowy lub modernizacji) pod drogi publiczne, z art. 21 ust. 2 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji.

We wnioskach do Rzecznika podniesiono problem braku możliwości stwierdzenia nieważności lub uchylenia decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, wydanej na podstawie powyższej ustawy, jeśli wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji został złożony po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, a inwestor rozpoczął budowę drogi lub sąd administracyjny orzeka o takiej decyzji po upływie 14 dni od rozpoczęcia budowy. Wyłączając możliwość stwierdzenia nieważności decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, ustawodawca naruszył zasadę proporcjonalności: nie zostały spełnione przesłanki z art. 31 ust. 3 Konstytucji dopuszczające takie organicznie. W wyniku przyjętych rozwiązań prawo do sądu w praktyce nie może być realizowane. Z kolei przepis § 36 rozporządzenia nie chroni w należyty sposób praw obywateli w ich relacjach z władzą publiczną. Przyjęty sposób szacowania nieruchomości nie określa ich rzeczywistej wartości. Dotychczasowy właściciel nie uzyska ekwiwalentu w postaci słusznego odszkodowania.