Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby podjęcia odpowiednich środków przeciwdziałających przewlekłości postępowań sądowych.

Prawo do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie zostało zagwarantowane w Konstytucji RP, jak i w uregulowaniach prawa europejskiego (tj. w ramach struktur unijnych, jak i w prawie Rady Europy). Pomimo nowelizacji procedur, a także wprowadzenia do polskiego systemu prawnego ustawy z dnia 17.06.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, w szeregu ostatnich orzeczeń Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznawał obywatelom polskim zadośćuczynienie z tytułu przewlekłości postępowania sądowego.

Na tle orzecznictwa ETPC Rzecznik przedstawił szereg postulatów podjęcia odpowiednich środków w celu przeciwdziałania przewlekłości postępowań sądowych, Ministerstwo Sprawiedliwości powinno przeprowadzić szkolenia sędziów w zakresie wymogów co do uzasadnień postanowień o tymczasowych aresztach, z uwagi na fakt, iż właśnie lakoniczność uzasadnień bądź automatyczne powtarzanie wcześniej podawanych powodów decyduje o uznaniu przez ETPC o uznaniu stosowania aresztu za nieuzasadnione. W stosunku do sędziów (ew. prezesów sądów) dopuszczających się rażącej i nieuzasadnionej przewlekłości w rozpoznawaniu zażaleń powinny być wyciągane konsekwencje dyscyplinarne. Prezesi sądów powinni być zobowiązani do nadzoru nad sprawami, których termin rozpoznania przekracza odpowiedni standard. Ministerstwo Sprawiedliwości powinno być zaś informowane o szczególnie drastycznych przykładach przewlekłości, zanim jeszcze dojdzie do skargi do ETPC.

Zważywszy, że ETPC przyznaje zadośćuczynienie często sprawcom przestępstw, należy zapewnić, aby otrzymane kwoty posłużyły w pierwszej kolejności zaspokojeniu roszczeń osób pokrzywdzonych przestępstwem, zaś w następnej - pokryciu kosztów procesu.