Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie ustawowego uregulowania trybu postępowania dla realizacji roszczenia o przeniesienie własności lokalu oraz kwestii podziału spółdzielni.

Na tle skarg wpływających do Rzecznika zaistniały wątpliwości co do obowiązywania art. 108a ustawy z 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze oraz art. 49 ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.

Trybunał Konstytucyjny uznał uchylenie art. 49 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych za niezgodne z Konstytucją RP (wyrok z 20.04.2005 r., sygn. akt K 42/02). Przepis ten stanowił o trybie nieprocesowym jako właściwym dla orzekania o żądaniu przeniesienia własności lokalu. W ocenie Rzecznika brak przekonujących argumentów, iż na skutek tego wyroku wspomniany przepis "odzyskał" moc obowiązującą. Wątpliwości pogłębia ustawa z 14.06.2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, na podstawie której ustawodawca wprowadził art. 49 (1) stanowiący o trybie procesowym dla realizacji roszczenia o ustanowienie odrębnej własności, nie uchylając art. 49.

Z wyrokiem tym wiąże się kwestia znaczenia prawnego stwierdzenia niekonstytucyjności art. 3 pkt 2 ustawy z 19.12.2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, który uchylał art. 108a Prawa spółdzielczego. Problem niespójności w systemie prawa pogłębiło wejście w życie wspomnianej ustawy z 14.06.2007 r. Art. 108a Prawa spółdzielczego nie został uchylony, co doprowadziło do sytuacji, że w obrocie istnieją dwa przepisy dotyczące tego samego zagadnienia, lecz mające częściowo inną treść. Dodany art. 108b Prawa spółdzielczego przewiduje istotne odrębności w stosunku do kwestii tzw. podziału na żądanie mniejszości przewidzianej w art. 108a Prawa spółdzielczego. Ustawodawca nie określił wzajemnej relacji tych regulacji. Rzecznik zwrócił się o przedstawienie stanowiska w sprawie.