Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. w sprawie nierównego traktowania osób podlegających represjom z tytułu deportacji do pracy przymusowej do III Rzeszy w porównaniu z osobami, które podlegały represjom stalinowskim na zesłaniu w ZSRR.

Osoby deportowane do pracy przymusowej do ZSRR mają możliwość wyboru otrzymania uprawnień zarówno na podstawie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, jak i ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR. Osoby deportowane do pracy przymusowej do III Rzeszy takiego wyboru nie uzyskały, co stanowi zdaniem skarżących dyskryminację tych osób. Ponadto, jak wskazują skarżący, dyskryminację wymienionej grupy osób potwierdziła również ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która przyznała prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki oraz do bezpłatnych wyrobów medycznych wyłącznie osobom represjonowanym, o których mowa w art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy o kombatantach tzn. osobom, które zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa pozostającego w związku z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i art. 4 ust. 1 (m.in. na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR).

Rzecznik zwraca się o przedstawienie stanowiska Ministra Pracy i Polityki Społecznej w tej sprawie.

Inf, 4-6/2006, str.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej (16.08.2006 r.) przyznała, iż obecnie mamy do czynienia ze zjawiskiem pewnego zachwiania proporcji w traktowaniu osób, które podlegały zbliżonym represjom. Trzeba jednak pamiętać, że represje doznawane w ZSRR były znacznie bardziej dolegliwe - trwały przeciętnie dłużej, osoby deportowane przebywały w znacznie trudniejszych warunkach klimatycznych i socjalno-bytowych, wreszcie, w przeciwieństwie do części robotników przymusowych,osoby te nie otrzymały jakichkolwiek świadczeń w okresie PRL. Ponadto grupa robotników przymusowych deportowanych do III Rzeszy stała się beneficjentami świadczeń wypłacanych przez Fundację "Polsko-Niemieckie Pojednanie".
Wzrastająca liczba i ogromne zróżnicowanie grup, które występują z roszczeniem z tytułu represji okresu wojny i lat powojennych wskazują na konieczność potraktowania tej kwestii w sposób kompleksowy. Przeprowadzenie analizy zgłaszanych roszczeń pozwoli zaproponować rozwiązania prawne możliwe do podjęcia zarówno ze względu na koszty ich realizacji, jak i skutki społeczne. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podjęło prace w tym zakresie wspólnie z Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. W tym celu powołany został Zespół ds. przygotowania założeń ustawy regulującej sprawę zadośćuczynienia ofiarom wojny i osobom będącym ofiarami represji okresu powojennego.
W poruszonej przez Rzecznika kwestii Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej proponuje zachować obowiązujący stan prawny, tym bardziej, że zrównanie w prawach osób pobierających świadczenia z tytułu pracy przymusowej w III Rzeszy z osobami deportowanymi do ZSRR kosztowałoby budżet państwa kilkaset milionów złotych rocznie.