Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie zmienionych zasad ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Do Rzecznika napływają skargi na dokonaną z dniem 1 lipca 2004 r. zmianę zasad ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie ustawy z dnia 30.04.2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stanowi w systemie ubezpieczeń społecznych podstawę do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. Obecnie do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury uprawnia wyłącznie posiadanie odpowiedniej długości okresu faktycznie wykonywanej pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego, który również podlega wliczeniu do tych okresów. Zaostrzenie wymaganych warunków do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury zmniejszy potencjalną grupę uprawnionych do tych świadczeń. Znowelizowane przepisy stwarzają wątpliwości interpretacyjne. Wyjaśnienia wymaga kwestia możliwości stosowania znowelizowanego przepisu ustawy emerytalnej przy badaniu uprawnień nauczycieli do wcześniejszej emerytury bez względu na wiek, przyznawanej na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela. Wątpliwości budzi również kwestia oceny uprawnień do wcześniejszej emerytury przyznawanej na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. W kontekście dokonanej zmiany zasad ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i braku przepisów przejściowych z tego zakresu trudno ustalić, według jakich zasad ustalany będzie wymagany na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej staż pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Inf. 7-9/2004, str. 45

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej (7.01.2005 r.) nie podziela opinii, że przepis art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazujący sposób ustalania okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającego do wcześniejszej emerytury, zmienił zasady obowiązujące wcześniej w tym zakresie. Utrzymano bowiem możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na zasadach określonych m.in. w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w ustawie - Karta Nauczyciela. Takie uprawnienia zachowali pracownicy wykonujący prace kwalifikowane w poprzednio obowiązujących przepisach jako zatrudnienie w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którzy urodzili się przed 1949 r., gdyż nie są objęci zreformowanym systemem emerytalnym. Dla tych osób nie ma daty granicznej, do której powinny być spełnione warunki uprawniające do wcześniejszej emerytury ze względu na charakter pracy. Osoby urodzone po dniu 31.12.1948 r. także mogą skorzystać z wcześniejszej emerytury, o ile warunki wymagane do jej przyznania spełnią w ściśle określonym czasie, a ponadto nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego i nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy. Przepis art. 32 ust. 1a wprowadzono ze względu na pojawiające się rozbieżności w orzecznictwie sądowym. Nowelizacji tej nie dokonano z zamiarem zmiany dotychczas stosowanych zasad, lecz w celu usankcjonowania dotychczasowej wykładni przepisów i wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych przy stosowaniu art. 32, 46 i 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Inf. 1-3/2005, str.88