1. W sprawie systemu bezpłatnej pomocy prawnej dla osób ubogich z dnia 2004-08-03.
1. W sprawie systemu bezpłatnej pomocy prawnej dla osób ubogich.
W dniu 2.07.2004 r. Sejm po rozpatrzeniu poprawek Senatu przyjął rządowy projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Nowelizacja w istotny sposób pogarsza sytuację osób, które występują w procesie bez adwokata lub radcy prawnego. Zdaniem Rzecznika równolegle ze zmianami procedury należy przeprowadzić reformę systemu pomocy prawnej świadczonej ludziom ubogim. Profesjonalna reprezentacja prawna stron w postępowaniu nie jest standardem obowiązującym w praktyce polskich sądów. Istniejący w Polsce system pomocy prawnej jest nieefektywny i kosztowny. Jest to opinia wyrażana także przez adwokatów i radców prawnych, którzy zgłaszają problem zarówno opóźnień w wypłacie wynagrodzeń, jak i braku mechanizmów kontroli jakości świadczonych usług. Krytycznie oceniają także niejasne zasady przyznawania pomocy prawnej. Znaczna część społeczeństwa nie potrafi poruszać się w istniejącym systemie prawnym, nie ma świadomości obowiązujących procedur i nie umie korzystać z przysługujących uprawnień. Na około 40 tysięcy spraw, które w 2003 r. wpłynęły do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, w ponad połowie spraw wskazano skarżącemu przysługujące mu środki prawne, z których dotychczas nie skorzystał. Osoby te wymagają profesjonalnego wsparcia, którego Rzecznik nie może im zapewnić w zakresie odpowiadającym istniejącym potrzebom, wykracza to bowiem poza przyznane mu ustawą kompetencje i środki prawne. Najbardziej efektywny model to pomoc prawna świadczona przez wyspecjalizowane instytucje publiczne zatrudniające etatowych prawników, i kontraktujące poszczególne, często specjalistyczne usługi z prywatnymi kancelariami. W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich należy rozważyć wprowadzenie do istniejącego systemu instytucji wzorowanych na Biurach Obrońcy Publicznego, funkcjonujących na przykład na Litwie.
Inf. 7-9/2004, str. 27