Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Jolanty W. dotyczącej ograniczonej możliwości przyznania zwrotu wynagrodzenia obrońcy z wyboru osobom uniewinnionym w sprawach z oskarżenia publicznego (sygn. akt SK 21/04).

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił następujące stanowisko: Art. 632 pkt 2 Kpk, w zakresie w jakim przewiduje możliwość przyznania osobie, która w sprawie z oskarżenia publicznego została uniewinniona zwrotu całości lub części kosztów wynagrodzenia jednego obrońcy z wyboru jedynie w uzasadnionych wypadkach, jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 2 i art. 42 ust. 2 Konstytucji RP.

W sprawach z oskarżenia publicznego, wyznaczenie oskarżonemu przez sąd obrońcy z urzędu bądź na wniosek oskarżonego, zobowiązuje sąd do obciążenia Skarbu Państwa kosztami tej obrony. W wypadku nawiązania stosunku obrończego z wyboru w sprawie publicznoskargowej, w sytuacji uniewinnienia oskarżonego (umorzenia postępowania), co do zasady nie są one zasądzane od Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów takiej obrony. Obciążają one stronę, która ustanowiła obrońcę. Jedynie w "uzasadnionych wypadkach" sąd może przyznać zwrot całości lub części wynagrodzenia i to tylko jednego obrońcy. Zróżnicowanie to prowadzi do nierównego traktowania osób o tożsamym statusie procesowym. Osoba prawomocnie uniewinniona od popełnienia zarzucanego jej czynu, lub względem której prawomocnie umorzono postępowanie, nie powinna ponosić żadnych negatywnych konsekwencji, także finansowych, wywołanych działaniami organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.