Do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego w sprawie ujawniania danych osób pokrzywdzonych przestępstwem w listach gończych z dnia 2025-03-20.
Do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego w sprawie ujawniania danych osób pokrzywdzonych przestępstwem w listach gończych.
Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie podniósł problem ujawniania danych osób pokrzywdzonych przestępstwem w listach gończych. Według Prokuratora Krajowego, źródłem informacji o treści zarzutu ujawnionego w liście gończym było postanowienie o przedstawieniu zarzutów uregulowane w ustawie Kodeks postępowania karnego, którego obowiązkowym elementem jest wskazanie imienia i nazwiska pokrzywdzonego, jeśli został on ustalony. Organ ten stwierdził ponadto, że art. 280 § 1 k.p.k. nie zawiera obowiązku anonimizacji danych osobowych pokrzywdzonego. W konsekwencji, Prokurator Krajowy stanął na stanowisku, że w postępowaniu karnym dane osobowe są chronione zgodnie z zasadami wyznaczonymi przez normy prawa karnego procesowego. Analiza udzielonej odpowiedzi prowadzi do wniosku, że standard ochrony danych osobowych osób pokrzywdzonych przestępstwem nie został w pełni zidentyfikowany i zrekonstruowany. Kwestia ta wymaga zatem podjęcia przed odniesieniem się do przepisów krajowych. W przedstawionej ocenie nie uwzględniono bowiem konstytucyjnych przesłanek ochrony prywatności, w które wpisany jest zakaz udostępniania informacji o obywatelach w dalej idącym zakresie niż jest to niezbędne w demokratycznym państwie prawnym, przestrzegającym wiążących zobowiązań prawnomiędzynarodowych. Udostępnianie danych osobowych musi w konsekwencji opierać się nie tylko na ustawowej podstawie prawnej, ale takie ograniczenie prywatności jednostki winno być dokonywane w celu ochrony wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP wartości, a także uwzględniać przesłankę proporcjonalności. Ponadto wprowadzane ograniczenie winno być dokonywane bez uszczerbku dla przepisów prawa europejskiego, – w szczególności dyrektywy ws. praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw, w której skonkretyzowane i rozwinięte zostało prawo pokrzywdzonego i jego rodziny do życia prywatnego, w tym prawo do ochrony wizerunku. Wymogi Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw mają charakter minimalny. Państwa członkowskie mogą zatem rozszerzyć zakres praw określonych w dyrektywie ws. praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony. W omawianym tutaj zakresie, te minimalne wymogi nie zostały jednak w przekonaniu Rzecznika zapewnione. Nawet w przypadku przyjęcia tezy zawartej w powołanym wyżej piśmie Prokuratora Krajowego, że RODO, dyrektywa 2016/680 oraz ustawa o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości zostały wyłączone jako wzorzec do oceny poprawności przetwarzania danych osobowych w ramach postępowania karnego – należy pamiętać, że organy prokuratury powinny przestrzegać w ramach wykonywania swoich obowiązków przepisów ustawy zasadniczej, tj.: m.in. art. 51 ust. 2 oraz art. 31 ust. 3 oraz zobowiązań traktatowych RP, co powoduje, że ujawnienie danych musi mieć podstawę prawną, być celowe, służyć ochronie innej wartości prawnej lub prawom osób trzecich, a także dokonywać się w poszanowaniu prawa europejskiego, przy jednoczesnym powstrzymaniu się od wszelkich praktyk, które mogą ograniczyć cele Unii, harmonizowane w drodze dyrektyw. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o zainicjowania odpowiednich zmian legislacyjnych, które przyczynią się do osiągnięcia wskazanego wyżej standardu ochrony danych osób pokrzywdzonych przestępstwem w listach gończych, a jednocześnie o podjęcie wszelkich niezbędnych działań, które w okresie przejściowym przyczynią się wdrożeniu w prokuraturze odpowiednich do zabezpieczenia tego standardu praktyk.