do Ministra Sprawiedliwości i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie stosowania administracyjnego trybu unieważniania i odmowy wydania dokumentu paszportowego z dnia 2025-03-09.
do Ministra Sprawiedliwości i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie stosowania administracyjnego trybu unieważniania i odmowy wydania dokumentu paszportowego.
Po dokonaniu szczegółowej analizy zagadnienia, uwzględniając analizę szeregu akt spraw przed Mazowieckim Urzędem Wojewódzkim ujawniono sprzeczną z prawem, instrumentalną praktykę stosowaną przez organy postępowania przygotowawczego, wymagającą interwencji legislacyjnej. Aby wszechstronnie rozważyć kwestie związane z zasygnalizowanym zagadnieniem, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie z prośbą o przesłanie kopii ostatnio wydanych decyzji i wniosków o unieważnienie i odmowy wydania dokumentu paszportowego, a także o wskazanie liczby rozpoznawanych spraw przez Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie oraz jego delegatury. Pismem z dnia 22 października 2024 r. wskazano, że w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 18 października 2024 r. w MUW w Warszawie wydano łącznie 3 decyzje o odmowie wydania paszportu oraz 173 decyzje o unieważnieniu paszportu. W uzasadnieniu wyłącznie jednego wniosku przywołano fakt zastosowania względem podejrzanego objętego wnioskiem zakazu opuszczania kraju połączonego z zakazem wydania dokumentu paszportowego. W każdym pozostałym przypadku wskazywano jedynie, że przeciwko osobie toczy się postępowanie karne. Z tego względu, z uwagi na zastrzeżenie zawarte w piśmie kierowanym do MUW w Warszawie o przekazanie tylko takich dokumentów, które dotyczą sytuacji, w których zwrócono się o wydanie decyzji administracyjnej bez uprzedniego zastosowania środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczania kraju połączonego z zakazem wydania dokumentu lub jego unieważnieniem, uprawnione jest przyjęcie, że pozostałe 172 decyzje o unieważnienie paszportu bazowały na stanie faktycznym, w którym przeciwko osobie nie zastosowano środka zapobiegawczego. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa również brak uprawnień do badania zasadności i poprawności merytorycznej wystąpienia z wnioskiem. Kontrola organu paszportowego sprowadza się jedynie do aspektów formalnych. Choć od decyzji przysługuje prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, to ta droga nie pozwala na przeprowadzenie weryfikacji podstaw wystąpienia z wnioskiem. W sytuacji obligatoryjnej odmowy wydania paszportu nie ma miejsca na jakiekolwiek uznanie organu administracji w zakresie merytorycznej treści decyzji. Spełnienie przesłanek formalnych automatycznie powoduje wydanie decyzji o określonej w ustawie treści. Organ nie może zatem badać zasadności wystąpienia z wnioskiem o odmowę wydania paszportu, albowiem skutkować to mogłoby weryfikacją przez organ administracji wyników prowadzonego postępowania karnego, a taka konstrukcja już z samego założenia jest niedopuszczalna. Przeprowadzone badania w oparciu o orzeczenia przekazane przez MUW w Warszawie oraz jego delegatury zamiejscowe potwierdzają, że prokuratorzy świadomie stosują tryb administracyjnoprawny. Takie zachowania, choć oparte o formalnie ujętą normę kompetencyjną, nie mieszczą się w konstytucyjnych ramach wykorzystania trybu administracyjnego. Stanowią zatem przykład instrumentalnego wykorzystania prawa. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, jako właściwego rzeczowo, o podjęcie inicjatywy ustawodawczej ukierunkowanej na usystematyzowanie podstaw wszczęcia administracyjnego trybu pozbawienia dokumentu paszportowego poprzez dodanie do nich wymogu wcześniejszego wydania choćby nieprawomocnego postanowienia w postępowaniu karnym w przedmiocie zastosowania względem podejrzanego środka zapobiegawczego oraz do Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego, jako właściwego rzeczowo, o rozważenie potrzeby wyodrębnienia zatrzymania lub odmowy wydania dokumentu jako samodzielnego środka zapobiegawczego.