Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

do Szefa Krajowego Biura Wyborczego w sprawie kontroli dostępności lokali wyborczych dla wyborców z niepełnosprawnościami.

Mając na uwadze wyniki kontroli, a także inne sygnały wpływające do RPO, Rzecznik zwrócił uwagę na kwestie, które – w ocenie Rzecznika – winny stać się przedmiotem ponownej analizy. Podczas kontroli sprawdzano spełnienie wymogów dostępności określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Kontrola objęła 487 lokali wyborczych na terenie całego kraju. Jedynie w przypadku 14% kontrolowanych lokali nie wykryto żadnego naruszenia przepisów rozporządzenia. Kontrola wykazała potrzebę przywiązywania większej wagi do kwestii przygotowania lokalu wyborczego przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W wielu przypadkach komisjom nie zapewniono odpowiedniej infrastruktury i narzędzi do przeprowadzenia głosowania w sposób zgodny z wymogami prawnymi. Wyniki kontroli wskazują również na konieczność intensyfikacji działań szkoleniowych wobec członków obwodowych komisji wyborczych, gdyż ich przygotowanie w zakresie warunków dostępności lokalu dla osób z niepełnosprawnościami nie jest wystarczające. Konieczne jest przeformułowanie obowiązujących przepisów rozporządzenia, tak by były one w pełni zrozumiałe dla członków komisji. Przepisy rozporządzenia należy uzupełnić o kilka unormowań, na których brak zwracają uwagę osoby z niepełnosprawnościami. Chodzi m.in. o konieczności dostosowania okolic lokalu wyborczego do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Istotne jest także uwzględnienie potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami innymi niż niepełnosprawność ruchu lub niedowidzenie. Do Rzecznika Praw Obywatelskich docierają sygnały pochodzące od osób z niepełnosprawnościami o trudnościach związanych z poruszaniem się i zapoznawaniem się z informacjami i materiałami prezentowanymi na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej. Przede wszystkim organizacje społeczne współpracujące z Rzecznikiem wskazują, że układ symboli umiejscowionych na górze ekranu, mających ułatwiać poruszanie się po stronie osobom z niepełnosprawnością nie jest intuicyjny. Dużą trudność osoby z niepełnosprawnością identyfikują również w zakresie odnalezienia jednego z najważniejszych – z punktu widzenia wyborcy ze szczególnymi potrzebami – dokumentu, tj. „Informacji o uprawnieniach wyborców z niepełnosprawnością”, który stanowi kompendium wiedzy o uprawnieniach, jakie przysługują tej grupie osób. Rzecznik zasugerował rozważenie umieszczenia na stronie Państwowej Komisji Wyborczej odpowiednio oznaczonej zakładki przeznaczonej wyborcy z niepełnosprawnością, pod którą zebrane byłyby wszystkie informacje aktualnie umieszczone w różnych miejscach. Ponowić również trzeba postulat dotyczący konieczności przetłumaczenia „Informacji o uprawnieniach wyborców z niepełnosprawnością” na Polski Język Migowy. Istotnym udogodnieniem, na które wskazuje środowisko osób z niepełnosprawnościami, a które w opinii Rzecznika powinno zostać wdrożone, jest tłumaczenie na Polski Język Migowy oraz sformułowanie w tekście łatwym do czytania i zrozumienia instrukcji głosowania. Rzecznik zwrócił się do Szefa Krajowego Biura Wyborczego z prośbą o analizę przedstawionych wyżej kwestii, ustosunkowanie się do nich oraz poinformowanie o działaniach, które zmierzać będą do szerszego uwzględnienia wymogów dostępności lokalu wyborczego zawartych w rozporządzeniu i w materiałach szkoleniowych Krajowego Biura Wyborczego dla członków obwodowych komisji wyborczych, a także zapewnienia jak najszerszej dostępności informacji dotyczących procesu wyborczego dla wyborców z niepełnosprawnościami.