Wystąpienie do przewodniczących komisji regulaminowych Sejmu i Senatu RP w sprawie konieczności uregulowania procedury wykluczenia posła lub senatora z posiedzeń obu izb lub komisji z dnia 2024-07-11.
Wystąpienie do przewodniczących komisji regulaminowych Sejmu i Senatu RP w sprawie konieczności uregulowania procedury wykluczenia posła lub senatora z posiedzeń obu izb lub komisji.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że zarówno przepisy Regulaminu Sejmu RP, jak i Regulaminu Senatu RP, regulujące wykluczanie parlamentarzystów z posiedzenia Sejmu, Senatu lub komisji parlamentarnych są niezgodne z art. 106 oraz art. 112 Konstytucji, ponieważ regulują sprawy zastrzeżone wyłącznie do materii ustawowej.
Udział senatora w pracach Senatu RP i komisji senackich, bądź posła w pracach Sejmu RP jest jego prawem i obowiązkiem. Wykluczenie posła lub senatora z posiedzeń izb parlamentarnych na podstawie decyzji Marszałka Sejmu RP lub z posiedzenia komisji na podstawie decyzji przewodniczącego - niezależnie od jej merytorycznej zasadności - w sposób oczywisty uniemożliwia takiemu posłowi lub senatorowi skuteczne wypełnianie jego obowiązku i prawa wynikającego ze sprawowania mandatu. Niezbędne warunki oraz ochronę tego prawa i obowiązku powinna zatem regulować ustawa, a nie regulamin. Dlatego też obecne regulacje regulaminowe w zakresie wykluczania posłów i senatorów z posiedzeń oraz komisji powinny zostać przeniesione do ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.
Odrębnym problemem jest ścieżka odwoławcza od decyzji Marszałków Sejmu i Senatu RP lub przewodniczących komisji w powyższym zakresie. RPO stoi na stanowisku, że w przypadku decyzji organu Sejmu bądź Senatu uniemożliwiającej senatorowi skuteczne wypełnianie jego obowiązków (np. wykluczenie z posiedzenia), temu parlamentarzyście powinno zostać zagwarantowane prawo do skutecznego środka odwoławczego. W ocenie Rzecznika przepisy regulaminów Sejmu i Senatu, mające zastosowanie również do wykluczenia z posiedzenia komisji, nie spełniają tych wymagań.
Prawo do skutecznego środka odwoławczego powinno być rozumiane w taki sposób, że środek ten jest rozpoznawany przez organ niezależny od organu, który wydał decyzję, od której przysługuje odwołanie. W konsekwencji, w ocenie RPO, ścieżka odwoławcza w analizowanym przypadku wymaga poprawy w sposób gwarantujący możliwość odwołania się do organu niezależnego od Sejmu i Senatu, który będzie w stanie bezstronnie ocenić, czy wykluczenie było w danym przypadku uzasadnione. Realizacja postulatów przedstawionych powyżej wymaga zmiany Regulaminu Senatu oraz Regulaminu Sejmu, a także ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do przewodniczących komisji z prośbą o odniesienie się do przedstawionego postulatu.