Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zbyt niskich kryteriów dochodowych i świadczeń rodzinnych, opiekuńczych, pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, zasiłku dla bezrobotnych.

Wobec kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich skarg dotyczących niewystarczającej wysokości świadczeń rodzinnych i opiekuńczych, z funduszu alimentacyjnego, z pomocy społecznej, a także ograniczonego do nich dostępu z uwagi na zbyt niskie kryteria dochodowe, Rzecznik zwrócił się ponownie do Minister Rodziny Pracy i Polityki Społecznej. RPO wskazał, że w obecnych realiach społeczno-gospodarczych przy znacznym wzroście kosztów utrzymania, spadku wartości pieniądza i perspektywie wzrostu cen energii wysokość świadczeń kierowanych do osób i rodzin wymagających osłony socjalnej jest niewystarczająca. Określone na zbyt niskim poziomie kryteria dochodowe powodują natomiast, że już dzisiaj wiele osób i rodzin potrzebujących pozostaje poza systemem wsparcia.

W związku z tym duży niepokój Rzecznika wzbudziły rządowe propozycje dla Rady Dialogu Społecznego dotyczące kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej oraz kryteriów i świadczeń rodzinnych. Z pojawiających się w przestrzeni publicznej informacji wynika, że planowane jest podniesienie wysokości kryteriów. Propozycja kwot kryteriów dochodowych w świadczeniach rodzinnych skupia się na ,,zamrożeniu" tych progów, tj. pozostawienia ich na obecnym poziomie. Bez zmian pozostawiono także świadczenia rodzinne, zasiłki i dodatki do zasiłków rodzinnych, a wśród argumentów za przyjęciem takiego rozwiązania przedstawiono m.in. funkcjonowanie programu 800+, świadczenie "Dobry Start" i program "Aktywny Rodzic". Świadczenia rodzinne i opiekuńcze, świadczenia z funduszu alimentacyjnego i świadczenia z pomocy społecznej stanowią istotny element systemu wsparcia.

W tym kontekście określone w przepisach ustawy oświadczeniach rodzinnych, ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów i ustawy o pomocy społecznej mechanizmy, tryby i terminy weryfikacji zarówno kryteriów dochodowych jak i wysokości świadczeń wymagają przeglądu i odpowiedniej modyfikacji. Nie uwzględniają one bowiem czynników mających wpływ na kondycję finansową osób i rodzin takich jak np. inflacja czy skokowy wzrost cen energii i ogrzewania. Powoduje to, że duża grupa osób w obliczu kryzysowej sytuacji pozostaje poza wsparciem, a udzielana pomoc finansowa - ze względu na spadek jej wartości - nie tylko nie spełnia swych zadań, ale nie zaspokaja elementarnych potrzeb pozwalających na zabezpieczenie godności człowieka.

Rzecznik zwrócił się do Minister o przeanalizowanie przedstawionych uwag i podjęcie działań naprawczych zabezpieczających osłonę socjalną osób potrzebujących i zagrożonych ubóstwem oraz o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 23 lipca 2024 r. wyjaśniła, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej kryteria dochodowe uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej przeprowadzanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Na rok 2024 przypadła kolejna weryfikacja kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. W związku z tym, w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych przeprowadzono badanie progu interwencji socjalnej. Na podstawie wyników tego badania Rada Ministrów przedstawiła Radzie Dialogu Społecznego w dniu 15 maja 2024 r. propozycje podwyższenia kwot kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń z pomocy. Rada Dialogu Społecznego nie uzgodniła wspólnego stanowiska wobec propozycji Rady Ministrów w ustawowym terminie, to jest do dnia 15 czerwca 2024 r. W związku z powyższym Rada Ministrów w dniu 12 lipca 2024 r. przyjęła rozporządzenie dotyczące wzrostu kryteriów dochodowych w pomocy społecznej. Zmiana kwot kryteriów dochodowych wpłynie także na podwyższenie maksymalnej kwoty zasiłku stałego. Ponadto, powołany został Zespół do spraw reformy systemu pomocy społecznej jako organ opiniodawczo-doradczy Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W bieżących pracach Zespołu zostanie uwzględniona również kwestia reformy kryteriów dochodowych i systemu świadczeń.