Wystąpienie do Minister Klimatu i Środowiska w sprawie obciążania właścicieli gruntu kosztami utylizacji odpadów porzuconych na ich terenie przez osoby trzecie z dnia 2024-06-03.
Wystąpienie do Minister Klimatu i Środowiska w sprawie obciążania właścicieli gruntu kosztami utylizacji odpadów porzuconych na ich terenie przez osoby trzecie.
Rzecznik Praw Obywatelskich prowadził korespondencję z poprzednim kierownictwem Ministerstwa Klimatu i Środowiska, dotyczącą problemu skutków nielegalnego podrzucania odpadów na prywatne nieruchomości. W aktualnym stanie prawnym, na zasadzie domniemania prawnego wynikającego z art. 3 ust. 1 pkt 19 in fine ustawy o odpadach, w razie nieustalenia "sprawcy" takiego czynu, odpowiedzialność administracyjną związaną ze składowaniem odpadów w miejscu do tego nieprzeznaczonym ponosi w praktyce właściciel nieruchomości, na którą odpady podrzucono. Zgodnie bowiem z przywołanym uregulowaniem, domniemywa się, że posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości jest podmiot władający tą nieruchomością. Nieobalenie tego domniemania w toku procesu administracyjnego zmierzającego do nałożenia obowiązku usunięcia odpadów jest równoznaczne z obciążeniem tym obowiązkiem właściciela nieruchomości.
We wspomnianej na wstępie korespondencji, nie kwestionując, jako takiej, zasady subsydiarnej odpowiedzialności władającego powierzchnią ziemi, na której nielegalnie zdeponowano odpady, RPO zwracał uwagę na przypadki, w których staje się ono źródłem sytuacji trudnych do zaakceptowania z perspektywy zasady sprawiedliwości społecznej. Przedstawiane przez obywateli sprawy wskazują, że dochodzi na jego podstawie do obciążania, sięgającymi znacznych kwot, kosztami usuwania odpadów osób oczywiście "niewinnych" nielegalnego deponowania odpadów. Konstatacji takiej dostarczają wyniki prowadzonych - najczęściej z zawiadomień tychże osób - postępowań przygotowawczych, które nie prowadzą do ustalenia sprawców podrzucenia odpadów. Jako rozwiązanie tego problemu Rzecznik wskazywał wprowadzenie mechanizmu uzyskania przez osoby, które znalazły się w takiej sytuacji, wsparcia finansowego ze środków publicznych. Istotnym argumentem na rzecz jego wprowadzenia jest przy tym fakt, że jednostki samorządu terytorialnego, znajdujące się w analogicznej sytuacji do wspomnianych osób (na należące do nich nieruchomości nieznani sprawcy podrzucili odpady), uzyskały możliwość wsparcia finansowego na usunięcie odpadów z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie aktualnego stanowiska w omawianej materii.