Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez adwokatów i radców udzielających pomocy prawnej z dnia 2024-05-05.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez adwokatów i radców udzielających pomocy prawnej.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich trafiają skargi obywateli, w których wskazują na niezgodność niektórych przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (dalej jako: "rozporządzenie") z art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych oraz art. 6 ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze.
Rzecznik wskazał, iż obowiązujące przepisy nakazują dokumentowanie każdego przypadku udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na karcie nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w tzw. "karcie pomocy". Mimo, iż katalog informacji ma charakter otwarty, ustawodawca wskazał, iż powinny to być informacje w szczególności dotyczące zgłoszonej sprawy i udzielonej pomocy, dziedziny prawa, której dotyczyła pomoc, kategorii sprawy, formy udzielonej pomocy, czasu poświęconego na jej udzielenie i liczb wizyt osoby uprawnionej w tej samej sprawie, ogólnych informacji o osobie uprawnionej, w szczególności wieku, płci, wykształcenia, dochodu, gospodarstwa domowego i miejsca zamieszkania oraz dane dotyczące punktu, osoby udzielającej pomocy i daty jej udzielenia. Te wymagania, zamiast warunku sporządzania anonimowego opisu sprawy do nieodpłatnej pomocy rodzą pytanie o możliwość sprostania obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej przez adwokatów i radców prawnych udzielających pomocy prawnej i poradnictwa obywatelskiego.
RPO zauważył, iż wprowadzenie danych do karty pomocy jest równoznaczne z wprowadzeniem ich do systemu teleinformatycznego, którego administratorami są Minister Sprawiedliwości, starostowie oraz wojewodowie. Duży stopień szczegółowości informacji wymaganych do udokumentowania w karcie pomocy, w połączeniu z koniecznością złożenia pisemnego oświadczenia uprawnionego, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej oraz wymogiem opatrzenia pomocy danymi o miejscu oraz dacie jej sporządzenia, imieniem i nazwiskiem lub symbolem identyfikującym osobę udzielającą nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącą nieodpłatne poradnictwo obywatelskie oraz danymi dotyczącymi punktu i dyżuru mogą pozwalać na identyfikację osoby, której została udzielona pomoc. Powyższe działania, które taką identyfikację ułatwiają, a w pewnych wypadkach umożliwiają, są podejmowane przez radców prawnych lub adwokatów, co rodzi poważne wątpliwości na tle obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Tajemnica adwokacka i radcowska stanowi zaś fundament relacji zaufania obywatela do adwokata i radcy prawnego oraz ma istotny wymiar gwarancyjny w stosunku do praw jednostki.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o odniesienie się do powyższych kwestii.