Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym w sprawie o uzgodnienie płci z dnia 2024-05-08.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym w sprawie o uzgodnienie płci.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu z apelacji pozwanej z dnia 28 listopada 2022 r. od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 4 października 2022 r. i w oparciu o art. 385 k.p.c. wniósł o oddalenie apelacji w całości.
Sąd Najwyższy orzekł, że interes prawny w realizacji prawa do uzgodnienia płci ma tylko osoba będąca podmiotem tego prawa. Przesądza o tym charakter praw osobistych, w tym prawa do płci. Skoro zainteresowanym w funkcjonowaniu takiego prawa jest tylko podmiot tego prawa, to rozstrzyganie o płci lub jej korekcie powinno następować wyłącznie z udziałem tego podmiotu.
Wypracowana przez orzecznictwo praktyka wykorzystywania powództwa o ustalenie z art. 189 k.p.c. do uzgodnienia płci jest rozwiązaniem wypełniającym lukę prawną, a także narzucającym proceduralną konieczność występowania po stronie pozwanej rodziców powoda. Zgodnie z wykładnią przedstawioną przez Sąd Najwyższy, wskazanie rodziców jako osób mających występować po stronie pozwanej nie jest przejawem założenia, że rodzice osoby dochodzącej ustalenia płci są prawnie zainteresowani sposobem realizacji prawa do płci przez ich dziecko, lecz służy wyłącznie temu, aby formalnie dochować zasady dwustronności procesu.
Prawne uzgodnienie płci metrykalnej powoda z płcią odczuwaną jest niezbędne dla zapewnienia ochrony jego godności oraz prawa do życia prywatnego w zgodzie z własną tożsamością. Rozbieżność pomiędzy płcią metrykalną a płcią psychiczną naraża powoda na wiele niedogodności.
Umożliwienie osobom transpłciowym prawnego uzgodnienia płci (tj. dostosowania oznaczenia płci w akcie urodzenia i dokumentach tożsamości do płci odczuwanej) jest obowiązkiem pozytywnym państwa, wynikającym z konieczności ochrony prawnej życia prywatnego, które obejmuje także życie w zgodzie z własną tożsamością płciową. Obowiązek ten wynika zarówno z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jak i art. 47 Konstytucji.
Zdaniem Rzecznika Sąd I instancji prawidłowo zatem ustalił płeć powoda jako męską, nie przychylając się tym samym do stanowiska pozwanej, która jako matka powoda nie ma realnego interesu prawnego w rozstrzygnięciu niniejszej sprawy. Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że udział rodziców w procesie jest sztuczną konstrukcją i nie mają oni interesu prawnego w ustaleniu płci swojego pełnoletniego dziecka, a z omówionego powyżej standardu orzeczniczego wynika, że postępowanie powinno być prowadzone tak, aby było możliwie jak najszybsze i w jak najmniejszym stopniu naruszało prawo do ochrony życia prywatnego powoda.