Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w sprawie pozyskiwania danych o wystawionych receptach w celu wyliczenia na ich podstawie liczby udzielonych świadczeń.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócił się Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w związku z wątpliwościami dotyczącymi pozyskiwania przez Krajową Administrację Skarbową danych o wystawionych receptach w celu wyliczenia na ich podstawie liczby udzielonych przez dany podmiot leczniczy świadczeń. Jak wskazano w piśmie, w ocenie Okręgowej Rady Lekarskiej działania KAS budzą wątpliwości ze względu na ryzyko naruszenia tajemnicy lekarskiej, uregulowanej w art. 40 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Ponadto, Okręgowa Rada Lekarska podkreśla, że przepisy wskazywane jako podstawa udostępniania danych, tj. art. 46, art. 46a oraz art. 47 ust. 2 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, są "regulacjami bardzo ogólnikowymi i nie mogą uzasadniać istnienia obowiązku przekazania organom KAS wszelkich żądanych przez nie danych, jeśli dane te nie są istotne dla weryfikacji wypełniania obowiązków podatkowych oraz przede wszystkim - gdy żądane dane są objęte szczególną ochroną ustawową".

Zdaniem Prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej, "przepisy ustawy o PIT w żaden sposób nie uzależniają ani nie wiążą ze sobą liczby wystawionych recept od wysokości przychodów, które należy wykazać do opodatkowania. Co więcej, nie sposób twierdzić, że każde udzielone świadczenie medyczne wiązać się powinno z wystawieniem recepty, jak i nie każda wystawiona recepta musi zostać wystawiona w ramach odpłatnego świadczenia medycznego". Dodatkowo, Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej wskazuje, "iż w sytuacji, gdy lekarze są obowiązani do stosowania kas rejestrujących (z nielicznymi wyjątkami), a najnowsze modele kas, to tzw. e-kasy przekazujące dane w czasie rzeczywistym do KAS, rodzi się pytanie o zasadność sięgania do danych powiązanych z receptami. Pytanie takie pozostaje zasadne w szczególności w kontekście możliwości pozyskania przez KAS danych pozwalających na zweryfikowanie wykazywania przez podmiot leczniczy całego swojego obrotu do opodatkowania z innych źródeł".

Powyższe informacje, z uwagi na charakter danych pozyskiwanych przez Krajową Administracje Skarbową, budzą wątpliwości Rzecznika z punktu widzenia poszanowania prawa do prywatności i ochrony danych osobowych (art. 47 i 51 Konstytucji). Informacje zawarte na receptach dotyczą bowiem szczególnie chronionych danych dotyczących zdrowia, a zatem ich udostępnianie powinno odbywać się na wyjątkowych zasadach, a także w niezbędnym zakresie. Istotną gwarancję zapewnienia ochrony tej kategorii danych stanowi natomiast tajemnica lekarska uregulowana w art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Dodatkowo należy mieć na uwadze, że informacje o danych dotyczących zdrowia należą do tzw. danych szczególnych, tj. kategorii, której przetwarzanie, w tym udostępnianie, jest - w myśl art. 9 ust. 1 RODO - co do zasady zakazane. Dopuszczalne jest to jedynie wówczas, gdy spełniona jest któraś z przesłanek określonych w art. 9 ust. 2 RODO. Wynikający z tego przepisu katalog obejmuje natomiast ściśle określone okoliczności legalizujące proces przetwarzania danych wrażliwych. Należy przy tym podkreślić, jak wskazuje się w motywie 51 preambuły RODO, że dane osobowe, które z racji swego charakteru są szczególnie wrażliwe, wymagają szczególnej ochrony, gdyż kontekst ich przetwarzania może powodować poważne ryzyko dla podstawowych praw i wolności. Stąd wyższy reżim prawny zabezpieczający interesy jednostki w zakresie przetwarzania danych zaliczanych do powyższej kategorii oraz wynikający stąd intensywniejszy poziom ochrony.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o szczegółowe odniesienie się do przedstawionych wątpliwości Prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej dotyczących pozyskiwania danych o wystawionych receptach w celu wyliczenia na ich podstawie liczby udzielonych przez dany podmiot leczniczy świadczeń.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Szef Krajowej Administracji Skarbowej w piśmie z 6 maja 2024 r. podkreślił, że organy KAS dochowały przepisów Konstytucji oraz RODO w zakresie pozyskiwania danych pacjentów. Pozyskiwanie podstawowych danych o receptach (jak sam fakt ich wystawienia) służy wyłącznie ujawnianiu przez KAS nieprawidłowości podatkowych, a więc w konsekwencji ujawnieniu czynów zabronionych określonych w art. 54 ustawy - Kodeks karny skarbowy. Jak wynika z pozyskiwanego przez KAS zakresu danych z recept, nie są to dane zawierające informacje o stanie zdrowia pacjenta czy przepisanych dla niego lekach, tym samym nie jest tu konieczna dalsza analiza przepisów RODO pod kątem dopuszczalności przetwarzania przez KAS informacji o danych dotyczących zdrowia pacjentów, gdyż takie dane nie zostały pozyskane. Podkreślenia wymaga, iż pracownicy KAS również zobowiązani są na podstawie przepisów Działu VII ustawy – Ordynacja podatkowa do przestrzegania tajemnicy w zakresie informacji jakie pozyskują w ramach wykonywania obowiązków służbowych. Jednocześnie, działania KAS mają na celu wsparcie lekarzy rzetelnie deklarujących podstawy opodatkowania, których zarobki mogą doznawać uszczerbku ze strony innych nierzetelnych lekarzy, którzy mogą świadczyć swoje usługi w niższej cenie lub też pozyskiwać dodatkowy kapitał na inwestycje w swoją działalność.