Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga nadzwyczajna od prawomocnego wyroku zaocznego o eksmisję.

Rzecznik Praw Obywatelskich, ze względu na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego wyroku zaocznego z dnia 26 marca 2014 r., wydanego przez Sąd Rejonowy w Z. o eksmisję.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 1 ustawy o SN zaskarżonemu wyrokowi Rzecznik zarzucił: naruszenie art. 75 ust. 1 Konstytucji i określonego w nim obowiązku przeciwdziałania bezdomności, a także naruszenie prawa do sądu, wyrażonego w ramach art. 45 ust. 1 Konstytucji, poprzez zaniechanie przez sąd przed wydaniem zaskarżonego wyroku eksmisyjnego w trybie zaocznym, wdrożenia z urzędu czynności z zakresu postępowania dowodowego, które sąd miał obowiązek przeprowadzić, aby ustalić czy eksmisja nie dotyczy osoby, której sąd powinien przyznać lokal socjalny. Istotne uchybienia procesowe doprowadziły do orzeczenia o braku po stronie E. G. uprawnienia do lokalu socjalnego, a tym samym do pozbawienia ochrony przed bezdomnością emerytki pobierającej niską emeryturę, legitymującej się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, należącej do grupy szczególnie chronionej na gruncie polskiego prawa przed eksmisją "na bruk".

Ponadto na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 ustawy o SN powyższemu wyrokowi zaocznemu RPO zarzucił: naruszenie w sposób rażący prawa tj.: 1. art. 15 ust. 4 w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy z o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego polegające na tym, że sąd wbrew jednoznacznej dyspozycji tego przepisu, przed wydaniem wyroku zaocznego uwzględniającego powództwo w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego, nie przeprowadził obligatoryjnego postępowania dowodowego celem ustalenia sytuacji osobistej i majątkowej pozwanej, a w konsekwencji ustalił, iż E. G. (emerytce i osobie z niepełnosprawnością) nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego; art. 14 ust. 3 w zw. z art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego polegające na zaniechaniu ustalenia z urzędu czy po stronie pozwanej E. G. zachodzą przesłanki do przyznania lokalu socjalnego, a mimo to orzeczeniu, iż pozwanej nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego w sytuacji, gdy E. G. w chwili wyrokowania była emerytką pobierającą niską emeryturę i osobą z niepełnosprawnością, należącą do kręgu osób, wobec których sąd miał obowiązek w wyroku eksmisyjnym przyznać uprawnienie do lokalu socjalnego.

Jednocześnie Rzecznik wskazał, że wniesienie skargi nadzwyczajnej w niniejszej sprawie jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, ponieważ zaskarżony wyrok zaoczny w zaskarżonym zakresie narusza wywodzone z art. 2 Konstytucji zasady: zaufania obywateli do państwa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki. Sytuacja prawna pozwanej E. G. ukształtowana prawomocnym zaocznym wyrokiem eksmisyjnym wydanym z rażącym naruszeniem prawa, które bezwzględnie powinno być stosowane przez sądy, aby zgodnie z Konstytucją i założeniami ustawodawcy przeciwdziałać bezdomności i chronić osoby z niepełnosprawnością przed eksmisją do miejsc niezapewniających im odpowiednich warunków zamieszkiwania (a takich nie zapewniają z pewnością pomieszczenia tymczasowe, ani też noclegownie, schroniska lub inne placówki zapewniające tylko miejsca noclegowe), narusza wskazane powyżej zasady bezpieczeństwa prawnego i podważa zaufanie obywateli do państwa. Dalsze utrzymywanie w obrocie prawnym tego orzeczenia w zaskarżonej części będzie zatem niezgodne z tymi zasadami.

Mając powyższe na uwadze, RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części tj. punktu 2 sentencji wyroku i przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania temu Sądowi.