Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Rejonowego dotyczącego działu spadku.

Rzecznik Praw Obywatelskich, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, a w szczególności z zasadą zaufania do działającego na podstawie prawa sądu powszechnego, wobec stworzenia zaskarżonym orzeczeniem stanu niepewności prawnej w zakresie istoty wydanego rozstrzygnięcia, a konkretnie co do zakresu uprawnień właścicieli wydzielanych działek, wniósł skargę nadzwyczajną, zaskarżając przywołane wyżej postanowienie Sądu Rejonowego w Sz. w całości.

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym zaskarżonemu postanowieniu RPO zarzucił rażące naruszenie przepisów postępowania poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 622 § 2 w zw. z art. 325 w zw. z art. 13 § 2 i art. 621 w zw. z art. 624 zd. 1 Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez błędne zaakceptowanie jako podstawy rozstrzygnięcia znoszącego współwłasność objętej postępowaniem nieruchomości, projektu podziału, sporządzonego przez biegłego sądowego z dziedziny geodezji i kartografii z dnia 15 grudnia 2004 r., w części dotyczącej wydzielenia z działki ewidencyjnej działek ewidencyjnych, przy pominięciu wymaganej w sprawie oceny, czy mający wynikać z projektu przebieg granicy między wydzielanymi działkami czyni zadość wymogom prawa, zasadom współżycia społecznego oraz czy nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych, wskutek niedostatecznego uwzględnienia istoty sprawy, która wymagała objęcia treścią rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego także kwestii podziału budynku mieszkalno-gospodarczego, posadowionego na wydzielanych w ten sposób działkach, co wymagało zagwarantowania m.in., by linia podziału nie przebiegała przez istniejące pomieszczenia i by nie dzieliła budynku na części w sposób nieregularny, skutkujący powstaniem niesamodzielnych gospodarczo części. Ostatecznie doprowadziło to w realiach sprawy do wydania przez Sąd Rejonowy w Szubinie prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy, które wobec poważnych wad prawnych stwarza uprawnionym istotne problemy w korzystaniu z przedmiotów przydzielonych im praw rzeczowych (poważne wątpliwości co do rzeczywistej granicy działek w części mającej przebiegać w obrębie budynku, skutkujące kolejnymi sporami sądowymi), przez co cel, jaki przyświecał uczestniczkom postępowania w postaci trwałej likwidacji sporów związanych ze sposobem korzystania z gruntu, mimo prawomocnego zakończenia postępowania, nie może zostać osiągnięty.

Stosownie do treści art. 89 § 1 pkt 1 ustawy o Sądzie Najwyższym - zaskarżonemu orzeczeniu RPO zarzucił naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania do państwa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego, wywodzonych z art. 2 Konstytucji, konstytucyjnego prawa do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sądowego ostatecznie rozstrzygającego o prawach uczestniczek postępowania, wywodzonego z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz przysługującej uczestniczkom na gruncie art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji konstytucyjnej ochrony praw majątkowych, z uwagi na wydanie prawomocnego rozstrzygnięcia, które wobec swej merytorycznej wadliwości utrwala stan niepewności prawnej w zakresie treści praw rzeczowych przyznanych zaskarżonym postanowieniem właścicielkom wydzielonych działek, skutkiem czego nie mogą one należycie realizować swych uprawnień właścicielskich.

Wniesienie skargi nadzwyczajnej w niniejszej sprawie jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 89 § 1 in principio ustawy o Sądzie Najwyższym), ponieważ w podniesionej sytuacji mamy do czynienia z funkcjonowaniem w obrocie prawnym rażąco wadliwego rozstrzygnięcia dotyczącego zniesienia wspólności praw rzeczowych, któremu, mimo jego prawomocności, nie można przypisać przymiotu ostatecznego, trwałego i prawidłowego, co jest równoznaczne z brakiem realizacji przez zaskarżone postanowienie systemowo przypisanej mu funkcji, tak w zakresie likwidacji sporów co do korzystania z nieruchomości, jak i w zakresie jednoznacznego potwierdzenia wyłącznych uprawnień rzeczowych co do wydzielanych działek.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o dyspozycję art. 3984 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 95 pkt 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, Rzecznik wniósł o uchylenie przez Sąd Najwyższy na podstawie art. 115 § 2 w zw. z art. 91 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym postanowienia Sądu Rejonowego w Sz. z dnia 28 kwietnia 2005 r., w całości (wobec jego jednorodnego i niepodzielnego charakteru prawnego) i przekazanie przedmiotowej sprawy dotyczącej działu spadku i zniesienia współwłasności do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, albowiem naruszone w sprawie zasady i prawa, określone w Konstytucji, jednoznacznie przemawiają za wydaniem takiego rozstrzygnięcia, mimo upływu okresu pięciu lat od chwili uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia.