Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wynagrodzeń za czynności tłumaczy przysięgłych.

Związek Zawodowy Tłumaczy Przysięgłych w Polsce przedstawił Rzecznikowi Praw Obywatelskich swoje stanowisko dotyczące zasadności podjęcia dalszych działań legislacyjnych w celu ułatwienia tłumaczom wykonywania pracy na rzecz wymiaru sprawiedliwości.

Rzecznik pozytywnie ocenia rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego, w którym znalazła się aktualizacja stawek wynagrodzeń dla tłumaczy, równocześnie istotna część uwag Wnioskodawców nadal pozostaje aktualna.

Wnioskodawcy, dostrzegając zmniejszenie się średniego czasu wydawania postanowienia o przyznaniu wynagrodzenia, wskazują, że dalej kwestią niezwykle problematyczną jest średni czas mijający od momentu wydania postanowienia o przyznaniu wynagrodzenia do przekazania rachunku do oddziału finansowego. Jak wskazują Wnioskodawcy, zasadniczym problemem jest stosowanie reżimu prawnego dotyczącego biegłych do tłumaczy przysięgłych, podczas gdy rozwiązania, które wydają się racjonalne w stosunku do pierwszych, mogą być postrzegane jako krzywdzący formalizm w stosunku do drugich.

Związek przedstawił Rzecznikowi krótkie uzasadnienie propozycji wyłączenia tłumaczy przysięgłych spod regulacji właściwych dla biegłych. Przede wszystkim Wnioskodawcy wskazują, że czynności tłumaczy przysięgłych wykonywane są w pełni na zlecenie sądu, nie na wniosek stron postępowania, jak zdarza się w przypadku biegłych, zaś sam tłumacz poprzez wykonywanie swojej pracy nie wnosi wartości merytorycznej w przedmiot rozstrzygnięcia sądu. W tym świetle tłumacz nie ma żadnej relacji ze stronami, zaś samo postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia jest już tylko wynikiem kontroli poprawności rozliczenia przedstawionego przez tłumacza, a więc "arytmetyki wynikającej z rozporządzenia" i powinno być zaskarżalne wyłącznie przez samego tłumacza. Dlatego też, zdaniem Wnioskodawcy, zasadne byłoby wydzielenie w przepisach norm dotyczących przyznawania wynagrodzenia za czynności tłumaczy przysięgłych, których nie sposób zrównać z czynnościami wykonywanymi przez biegłych. Patrząc z tej perspektywy wartym rozważenia rozwiązaniem byłoby zapewnienie możliwości zaskarżenia postanowienia o powołaniu tłumacza przysięgłego do czynności przez strony przy jednoczesnym uchyleniu możliwości zaskarżania przez nie postanowienia o przyznaniu tłumaczowi wynagrodzenia.

RPO zwrócił uwagę, że tłumacz przysięgły pełni ważną rolę w postępowaniu sądowym. Od jego wiedzy i umiejętności często zależą dalsze czynności podejmowane przez sąd, co ma niewątpliwie wpływ na realizację konstytucyjnego prawa do sądu w rozsądnym czasie (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Trzeba też podkreślić, że długotrwałe oczekiwanie na wypłatę honorarium za wykonane zlecenie godzi w prawo tłumaczy przysięgłych do wynagrodzenia oraz może zniechęcać kandydatów do wykonywania tego zawodu. Dlatego też podniesione przez tłumaczy przysięgłych zagadnienia zasługują na rozważenie.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych i poinformowanie o zajętym stanowisku.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 21 marca 2024 r. wskazała, iż postulat wprowadzenia innej zasady w odniesieniu do terminu wypłaty wynagrodzeń tłumaczom w postępowaniu cywilnym, pozwalającej na realizację wypłat po wydaniu postanowienia o przyznaniu wynagrodzenia, bez oczekiwania na jego uprawomocnienie, wydaje się słuszny. Stan prawny, który pozwala na utrzymywanie tłumaczy w niepewności co do terminu otrzymania wynagrodzenia za wykonaną pracę na zlecenie sądu, jest nieakceptowalny. Tłumacz nie powinien ponosić konsekwencji określonej sytuacji procesowej, związanej z błędami doręczyciela, błędami stron w oznaczeniu prawidłowych danych adresowych, czy innymi czynnikami, prowadzącymi do wydłużenia procedury doręczania i uprawomocniania się postanowienia w przedmiocie przyznania wynagrodzenia. Długotrwałe oczekiwanie na wypłatę wynagrodzenia za wykonane zlecenie godzi w prawo tłumaczy do wynagrodzenia. Dlatego też polecono rozpoczęcie prac koncepcyjnych mających na celu rozwiązanie opisanego w piśmie Rzecznika problemu. Istotne z punktu widzenia możliwości przyjęcia przyszłych rozwiązań legislacyjnych będzie ustalenie, czy zmiany te, a jeśli tak to w jakim stopniu, wpłyną na zwiększenie wydatków z budżetu państwa. Ponadto niezbędne będzie zagwarantowanie właściwej pozycji procesowej stron postępowania. Wynikiem powyższych działań będzie podjęcie decyzji co do ewentualnych prac nad zmianą obowiązujących obecnie przepisów.