Wniosek o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego rozbieżności w wykładni przepisu Kodeksu postępowania karnego w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji z dnia 2023-06-26.
Wniosek o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego rozbieżności w wykładni przepisu Kodeksu postępowania karnego w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o rozstrzygnięcie następującego zagadnienia prawnego: "Czy orzeczenie w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach wydawane w trybie art. 626 § 2 k.p.k. mieści się w pojęciu innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonym w przepisach właściwych dla danego postępowania, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, a jeżeli tak, to czy wobec eliminacji z porządku prawnego norm prawnych zawartych w § 17 ust. 1 pkt. 2 oraz § 17 ust. 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, obrońcom oraz pełnomocnikom przysługuje uprawnienie do skorzystania ze skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. o sygn. akt. SK 78/21 poprzez wnioskowanie na podstawie art. 626 § 2 k.p.k. o uzupełnienie (podwyższenie) wynagrodzenia za pomoc prawną z urzędu, świadczoną w postępowaniach zakończonych prawomocnym orzeczeniem sądu powszechnego, opartych, w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, na niekonstytucyjnej normie prawnej?".
Rzecznik stwierdził wystąpienie rozbieżności dotyczących interpretacji przez Sąd Najwyższy i ex auctoritate sądy powszechne art. 626 § 2 k.p.k. w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji, po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 roku (sygn. akt. SK 78/21), na mocy którego uchylono treść norm prawnych § 17 ust. 1 pkt. 2 oraz § 17 ust. 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. W ramach kwerendy zidentyfikowano odmienne sposoby rozpoznania wniosków adwokatów, w oparciu o art. 626 § 2 k.p.k. w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji.
W opinii RPO rozstrzygnięcie przedstawionych zagadnień prawnych jest szczególnie doniosłe, albowiem przepis art. 626 § 2 k.p.k. stanowi jedyną regulację prawną na gruncie procedury karnej, pozwalającą na zadośćuczynienie nakazowi wynikającemu z art. 190 ust 4 Konstytucji, wobec obrońców i pełnomocników. Wnioskowane dokonanie przez Sąd Najwyższy zasadniczej wykładni ustawy pozwoliłoby przeciwdziałać rozbieżnościom interpretacyjnym już zaistniałym w orzecznictwie samego Sądu Najwyższego, a które to rozbieżności są niekorzystne dla prawidłowego funkcjonowania prawa w praktyce.
Sąd Najwyższy postanowił odmówić podjęcia uchwały. W niniejszej sprawie nie istnieje bowiem możliwość podjęcia uchwały, lecz nie z powodów wskazanych w stanowisku Prokuratora Krajowego. SN stwierdził, że organ, w którego składzie zasiadają osoby powołane na miejsca wcześniej obsadzone, nie jest organem opisanym w Konstytucji jako Trybunał Konstytucyjny, a zatem wydane przez taki organ decyzje nie wywierają skutków, o jakich mowa w art. 190 ust. 1 Konstytucji. W tym stanie rzeczy uległa dezaktualizacji podstawa, skądinąd trafnie zdiagnozowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich, rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych, a tym samym podjęcie uchwały w przedmiocie zagadnienia prawnego stało się bezprzedmiotowe. Sąd Najwyższy wskazał także, że stwierdzenie przez sąd niekonstytucyjności przepisów, na podstawie których orzeczono o kosztach pomocy prawnej świadczonej przez adwokata z urzędu, obliguje do odstąpienia od ich stosowania i umożliwia, w trybie przepisu art. 626 § 2 k.p.k., wydanie postanowienia uzupełniającego, z uwzględnieniem stawek należnych adwokatowi działającemu z wyboru.