Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie skargi miasta na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody, stwierdzające nieważność zarządzenia prezydenta miasta w sprawie powołania dyrektora teatru z dnia 2023-04-17.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie skargi miasta na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody, stwierdzające nieważność zarządzenia prezydenta miasta w sprawie powołania dyrektora teatru.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu toczącym się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W. w sprawie skargi Miasta W. z dnia 15 grudnia 2022 r. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody z dnia 23 listopada 2022 r., stwierdzające nieważność zarządzenia Prezydenta Miasta W. z dnia 2 sierpnia 2022 r. w sprawie powołania dyrektora teatru.
Rzecznik wniósł, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a., o uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego w całości.
RPO zwrócił uwagę, że niniejsza sprawa ma istotne znaczenie z punktu widzenia wolności twórczości artystycznej i wolności korzystania z dóbr kultury zagwarantowanych w art. 73 Konstytucji oraz zasady samodzielności jednostek samorządu terytorialnego wyrażonej w art. 165 ust. 2 Konstytucji. Dotyczy ona bowiem dopuszczalności merytorycznej oceny kandydatury na stanowisko dyrektora instytucji kultury prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego w postepowaniu nadzorczym. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 u.s.g. zadania własne gminy obejmują sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Powoływanie dyrektorów instytucji kultury niewątpliwie mieści się więc w realizowaniu zadań własnych gminy.
Rzecznik w pełni podzielił wyrażone w skardze Miasta W. stanowisko, zgodnie z którym, Wojewoda nie wykazał naruszenia prawa uzasadniającego stwierdzenie nieważności zarządzenia Prezydenta Miasta W., a tym samym wydał zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze z naruszeniem art. 91 ust. 1 i 3 w zw. z art. 85 u.s.g. W ocenie RPO Wojewoda błędnie uznaje za przedmiot sporu w niniejszej sprawię kwestię obowiązku spełniania przez program kandydata na konkurs wymogów wskazanych w ogłoszeniu organizatora oraz kwestię objęcia kompetencjami nadzorczymi aktów powołujących dyrektorów podległych im instytucji kultury.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze. Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody nie może być uznane z zgodne z prawem, gdyż pozostaje w oczywistej sprzeczności z art. 85 u.s.g. i art. 91 ust. 1 u.s.g. To na Wojewodzie (organie nadzoru) spoczywa obowiązek takiego sformułowania rozstrzygnięć nadzorczych, by były one zgodne z literą prawa i w pełni transparentne. Wymóg należytego uzasadnienia władczego aktu w sprawie z zakresu administracji publicznej wynika z ogólnych zasad ustrojowych zawartych w Konstytucji, w tym zwłaszcza z zasady demokratycznego państwa prawnego - art. 2 Konstytucji oraz z zasad praworządności i legalności - art. 7 Konstytucji. Wymóg uzasadnienia rozstrzygnięcia nadzorczego wiąże się z zachowaniem standardów sprawiedliwości proceduralnej, której zasadniczymi elementami są prawo do wysłuchania i obowiązek przedstawienia w czytelny sposób motywów rozstrzygnięcia. Uzasadnienie rozstrzygnięcia przede wszystkim pozwala uniknąć arbitralności działania organów władzy i umożliwia obronę praw podmiotu dotkniętego działaniem tych organów. Takie standardy sprawiedliwości proceduralnej nie zostały w niniejszej sprawie zastosowane.