Wystąpienie do Przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie przygotowania pedagogów do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz w środowisku wielokulturowym z dnia 2023-02-21.
Wystąpienie do Przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie przygotowania pedagogów do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz w środowisku wielokulturowym.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że jednym z elementów włączającego systemu kształcenia jest jakość kształcenia pedagogów, w tym nauczycieli oraz ich przygotowanie do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz w środowisku wielokulturowym. Kwestia pracy z uczniami odmiennymi kulturowo, z doświadczeniem migracyjnym lub uchodźczym zaktualizowała się zwłaszcza w kontekście wojny w Ukrainie i konieczności zorganizowania w polskim systemie edukacji warunków do nauki dla dzieci i młodzieży stamtąd przybywających. Podczas gdy uczniowie są grupą coraz bardziej różnorodną, nauczycielom wciąż brakuje doświadczenia w wielokulturowym środowisku szkolnym i często nie są świadomi zróżnicowanych potrzeb swoich uczniów, co w efekcie ogranicza ich skuteczne nauczanie .
Podejście polegające na skutecznym ustawicznym doskonaleniu zawodowym z poszanowaniem i uwzględnieniem różnorodności dzieci i młodzieży nie jest jeszcze powszechne tak w Polsce, jak i innych krajach Europy. Tymczasem nie ulega wątpliwości, że wysoko wykwalifikowani nauczyciele stanowią podstawowe ogniwo efektywnej edukacji włączającej. To od ich postaw oraz kompetencji zawodowych zależy, czy szkoła będzie miejscem wzrostu i rozwoju wszystkich uczniów, także tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Rzecznik podkreślił, że w świetle kierowanych do niego wniosków szkolenia oferowane przez instytucje doskonalenia nauczycieli często nie odpowiadają w pełni na wyzwania stawiane nauczycielom, pedagogom i innym specjalistom w pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wskazane treści są jednak istotną częścią obowiązków nauczycieli i pedagogów, którzy do zapewnienia wsparcia zgodnego z indywidualnymi potrzebami każdego ucznia wymagają również odpowiedniego przygotowania. Dodatkowo RPO wskazał, że jest szczególnie istotne w obliczu wyzwania, jakim jest zapewnienie odpowiednich warunków kształcenia uczniom z Ukrainy - uchodźców wojennych z tego kraju. Większość nauczycieli nie ma doświadczenia w nauczaniu klas wielokulturowych, zatem potrzebuje szkoleń w celu nabycia lub doskonalenia swoich kompetencji, a także stałego wsparcia ze strony specjalistów. Rzecznik przypomniał, że zgodnie z art. 70 ust. 1 Konstytucji prawo do nauki przysługuje każdemu, niezależnie od obywatelstwa, zaś art. 32 Konstytucji wprowadza zasadę równości oraz zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny.
Rzecznik zwrócił się więc do Przewodniczącego oraz Członków Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego o wsparcie w jak najszerszym uwzględnianiu treści z zakresu edukacji antydyskryminacyjnej, interwencji kryzysowej, praw dzieci i uczniów z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, edukacji międzykulturowej i wsparcia dzieci i uczniów z doświadczeniem migracyjnym i uchodźczym w programach kształcenia przyszłych pedagogów i nauczycieli oraz rozwijanie oferty edukacyjnej w tym zakresie skierowanej do osób, które już wykonują te zawody w ramach kompetencji Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego.