Pytanie prawne do Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące wykładni art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy z dnia 2023-02-06.
Pytanie prawne do Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące wykładni art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że w ostatnim czasie w orzecznictwie sądów administracyjnych ujawniła się rozbieżność na tle wykładni art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy, a polegająca na różnej ocenie skuteczności zbycia roszczenia o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego opartego na tym przepisie. Rozbieżność ta prowadzi do aprobaty - bądź zanegowania - istnienia interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a. po stronie nabywcy takiego roszczenia, a tym samym - do skrajnie odmiennych ocen, czy organ dekretowy może wydać na rzecz nabywcy decyzję uwzględniającą wniosek i ustanawiającą prawo użytkowania wieczystego, czy też nie. Rozbieżność ta zatem bezpośrednio dotyczy możliwości realizacji prawa majątkowego, podlegającego ochronie na podstawie art. 64 ust. 1 Konstytucji.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do NSA o rozstrzygnięcie następującego zagadnienia prawnego: "Czy nabywcy roszczeń wynikających z art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy przysługuje przymiot strony w rozumieniu art. 28 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego w sprawie o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego na podstawie przepisów dekretu?".
NSA stwierdził, że nabywcy roszczeń dekretowych nie mogą być stroną w postępowaniu administracyjnym o ustanowienie na dekretowych gruntach prawa użytkowania wieczystego. Tym samym ostatecznie rozstrzygnięto spór o charakter roszczenia dekretowego, o co wnosił Rzecznik. W uzasadnieniu uchwały sąd wskazał, że art. 7 dekretu przyznaje interes prawny jedynie dotychczasowym właścicielom nieruchomości, ponieważ celem dekretu warszawskiego było zabezpieczenie praw wyłącznie osób dotkniętych jego działaniem, a nie osób trzecich. Dlatego tylko właściciele i ich spadkobiercy mogą być uznani za stronę postępowania w świetle art. 28 k.p.a. Roszczenia dekretowego nie można uznać za tzw. ekspektatywę maksymalnie ukształtowaną, nie gwarantuje ono nabycia prawa użytkowania wieczystego, a obecnie – własności gruntu. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że umową cywilnoprawną nie można zmieniać woli ustawodawcy wyrażonej w akcie prawa publicznego, którego fundamentalną cechą jest nadrzędność władzy nad adresatem norm.