Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie regulacji dotyczącej opłacania składek emerytalno-rentowych przez opiekunów osób z niepełnosprawnościami.

Osoby pobierające świadczenia opiekuńcze zwracają się do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie regulacji zawartej w art. 6 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z powołanym przepisem, za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości odpowiednio: 1) świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługujących na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, 2) zasiłku dla opiekuna przysługującego na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę.

Rzecznik występował do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej w sprawach indywidualnych wniosków. Z udzielanych odpowiedzi wynika, iż celem rozwiązań zawartych w art. 6 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest zapewnienie osobie pobierającej świadczenie opiekuńcze opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez okres odpowiadający minimalnemu okresowi uprawniającemu do najniższej emerytury. W ocenie zwracających się do RPO opiekunów osób z niepełnosprawnościami, takie rozwiązanie jest dla nich krzywdzące, zagrażające ubóstwem i wykluczeniem społecznym osób najtrudniej doświadczonych przez los.

Zdaniem Rzecznika trudno nie zgodzić się z takimi odczuciami. Podkreślenia wymaga przede wszystkim, iż opieka nad chorym członkiem rodziny, którego stan zdrowia wymaga całodobowej opieki, jest niezmiernie wyczerpująca i obciążająca opiekuna, zarówno w wymiarze fizycznym jak i psychicznym. Kluczową kwestią jest wysokość świadczenia emerytalnego, które będzie przysługiwało opiekunowi w przyszłości. W związku z powyższym całkowicie zrozumiały i zasadny jest postulat osób pobierających świadczenia opiekuńcze, które z poświęceniem całodobowo opiekują się swoimi bliskimi, wydłużenia okresu opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez cały okres sprawowania opieki.

RPO zauważył, iż warunkiem koniecznym do uzyskania świadczeń opiekuńczych jest niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia bądź też innej pracy zarobkowej, a aktualnie obowiązujące przepisy wykluczają możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy przez osoby je pobierające, co wzmaga poczucie pokrzywdzenia opiekunów. Tak więc osoby te, pomimo posiadanych kwalifikacji, nie mogą podjąć zatrudnienia bądź innej działalności, która pozwoliłyby na uzyskanie w przyszłości godnego świadczenia emerytalnego.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie podjęcia stosownych działań prawodawczych w kierunku postulowanym przez opiekunów osób z niepełnosprawnościami.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 24 stycznia 2023 r. wskazał, iż osoby, które pobierają świadczenia pielęgnacyjne i mają ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu. Odnosząc się do systemu powszechnego, Sekretarz Stanu wyjaśnił, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, w tym osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, zostały uregulowane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 6 ust. 2a ww. ustawy, za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych - przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25- letniego przez mężczyznę. Powyższe rozwiązanie dotyczące okresu opłacania składki zapewnia osobie, pobierającej ww. świadczenie opiekuńcze, ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez okres, który jest skorelowany z minimalnymi okresami uprawniającymi do najniższej emerytury. Jednocześnie istotnym jest, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, jeżeli podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów lub jest ubezpieczona na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Sekretarz Stanu zapewnił, że kwestie przedstawione w wystąpieniu Rzecznika są nadal wnikliwie analizowane.