Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Klimatu i Środowiska w sprawie nowelizacji ustawy o dodatku węglowym.

W centrum zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje problematyka związana z państwowymi programami wsparcia dla osób ogrzewających swoje domy za pomocą węgla. Pomimo podejmowanych przez rząd kolejnych prób nowelizacji ustawy o dodatku węglowym (dalej jako: ustawa) nadal wątpliwości budzi sposób, w jaki uregulowano prawo do dodatku węglowego.

W wyniku nowelizacji wprowadzonej ustawą o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw, prawo do dodatku obwarowano dodatkowym warunkiem polegającym na wpisaniu lub zgłoszeniu źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków do dnia 11 sierpnia 2022 r. lub po tej dacie w wyszczególnionych przypadkach. Jednocześnie, zgodnie z przepisami przejściowymi - do postępowań w sprawie wypłaty dodatku węglowego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. W ten sposób obywatele, którzy przed 20 września 2022 r. spełniali wszystkie niezbędne wymogi, a tym samym nabyli prawo do dodatku na podstawie ustawy, a których wnioski nie zostały rozpoznane przed wyjściem w życie ustawy nowelizującej, po jej wejściu w życie utracili to prawo, o ile dokonali ponownego wpisu lub zgłoszenia do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB) po 11 sierpnia 2022 r. W ten sposób przepisy nowej ustawy pogorszyły sytuację obywateli, pozbawiając ich praw już wcześniej nabytych.

Rzecznik podkreślił, że Konstytucja gwarantuje obywatelom publiczne prawo podmiotowe do równego traktowania. Wprowadzone w wyniku nowelizacji zmiany różnicują prawo do świadczenia w oparciu o nieobowiązujące w dacie wniesienia wniosku kryterium w postaci wprowadzenia cezury czasowej. Rzecznik wskazał, że mając na uwadze cel wprowadzonej ustawy - pomoc gospodarstwom zagrożonym kryzysem energetycznym brak jest racjonalnych przesłanek przemawiających za odstąpieniem od zasady niedziałania prawa wstecz.

Powyższe nieprawidłowości nie zostały dostrzeżone przy kolejnej nowelizacji wprowadzonej ustawą o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych. Nowelizacja ta wprowadziła art. 2 ust. 15 g, który w ocenie Rzecznika stwarza problemy interpretacyjne. Nie wiadomo bowiem, czy obejmuje on sytuacje, gdy nastąpiło: zgłoszenie po 11 sierpnia 2022 r. zmiany źródła ogrzewania, bo wnioskodawca zmienił system ogrzewania czy zgłoszenie po 11 sierpnia 2022 r. zmiany albo korekty deklaracji (np. źródło zostało pierwotnie zgłoszone, ale błędnie).

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o poinformowanie o stanowisku w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska w piśmie z 8 marca 2023 r. poinformowała, iż w opinii resortu wprowadzone przez Posłów i Senatorów RP zmiany od ustawy o dodatku węglowym doprowadziły finalnie do ustabilizowania sytuacji i umożliwiły przyznawanie dodatku węglowego osobom, które faktycznie powinny go otrzymać. Z jednej strony system został uszczelniony w zakresie nadużyć jakie miały miejsce w obrębie modyfikacji wpisów źródeł ogrzewania dokonywanych w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Z drugiej strony zaś, gminy uzyskały możliwość ustalenia stanu faktycznego w konkretnej sprawie, za pomocą bardzo transparentnego i skutecznego narzędzia weryfikacji, jakim jest wywiad środowiskowy przeprowadzany w miejscu zamieszkania wnioskodawcy. Minister Klimatu i Środowiska dołożył wszelkich starań, aby wesprzeć gminy rozpatrujące wnioski o wypłatę dodatku węglowego. W tym celu oprócz odpowiedzi udzielanych na liczne pytania kierowane do resortu, ministerstwo organizowało webinaria dla pracowników gmin, a także zamieszczało na swojej stronie internetowej materiały informacyjne obejmujące zagadnienie dodatków węglowych. W kontekście podjęcia dalszych prac nad zmianą przepisów ustawy o dodatku węglowym, należy zauważyć, że w dniu 30 listopada 2022 r. upłynął termin na przyjmowanie wniosków o wypłatę dodatku węglowego. Wobec tego przystępowanie do prac w zakresie zmian ww. ustawy nie jest obecnie rozważane.