Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony ludności cywilnej z dnia 2022-12-13.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony ludności cywilnej.
Rzecznik Praw Obywatelskich na kanwie wniosków od obywateli zaniepokojonych prowadzoną inwentaryzacją piwnic i schronów, w tym m.in. publikacją na stronie internetowej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej zawierającej mapę i zdjęcia piwnic i schronów, dokonał analizy tej problematyki.
RPO wskazał, że jednym z wielu zadań państwa w zakresie zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa obywateli jest ochrona ludności cywilnej przed zdarzeniami niekorzystnymi oraz niebezpieczeństwem. Do realizacji tych zadań służą przede wszystkim schrony i ukrycia. Jak wynika z prowadzonych analiz z zakresu podstawowych współczesnych zagrożeń do takich zagrożeń zaliczyć można oprócz awarii przemysłowych i terroryzmu także broń masowego rażenia oraz wciąż udoskonalane konwencjonalne środki rażenia. Zgodnie z art. 61 lit. a pkt (iii) Protokołu I do Konwencji Genewskich jednym z zadań humanitarnych jest przygotowanie i organizowanie schronów. Rzecznik zauważył, że w przeciwieństwie do większości krajów UE w Polsce od lat brakuje odpowiednich regulacji w tym zakresie. Na poparcie tego stanowiska RPO przywołał raporty NIK z 2012 i z 2017 r., w których wskazano m.in., że obrona cywilna w Polsce nie jest przygotowana do wykonywania żadnego ze swoich zadań. Zaznaczono w nich także, że brak systemu ochrony ludności będzie skutkował w przyszłości, w razie wystąpienia zagrożeń, podejmowaniem działań improwizowanych, opartych jedynie na doraźnie podejmowanych decyzjach, co może obniżać ich skuteczność.
Rzecznik zauważył także, że w przestrzeni publicznej pojawiają się informacje dotyczące prac nad budowaniem aplikacji mających za zadanie informować mieszkańców Warszawy o miejscach, w których w razie potrzeby będą mogli znaleźć schronienie. Niezależnie od tego strona rządowa w informacjach przekazywanych do mediów wskazuje na trwające prace nad utworzeniem aplikacji określającej położenie schronów w Polsce. Powstaje zatem pytanie czy aplikacje, o których mowa, będą komplementarne czy niezależne od siebie. Ponadto, nie wszyscy obywatele mają dostęp do urządzeń z aplikacją i potrafią je obsługiwać. W ocenie Rzecznika należy być powściągliwym w tworzeniu przepisów mogących ograniczać prywatność jednostek. Wiadomym jest, że obecna sytuacja nakłada na władze szczególny obowiązek zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa, w tym także informacji o miejscu możliwym do schronienia, jednak nie może być ona uzależniona od uprzedniej instalacji aplikacji.
Jednocześnie, zdaniem RPO, należy zastanowić się nad zasadnością udostępniania na stronie internetowej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej bardzo szczegółowych informacji, dotyczących rozmieszczenia schronów w Warszawie z nieograniczonym dostępem do ich lokalizacji i zdjęć. Należy zadać pytanie czy nie naraża to państwa na udostępnienie podmiotom czy instytucjom niepowołanym danych, które wykorzystane być mogą w sposób niezgodny z interesem państwa polskiego, zwłaszcza w obecnej sytuacji geopolitycznej.
Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zbadanie zasadności publikacji na stronie internetowej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej mapy schronów w Warszawie, zintensyfikowanie prac legislacyjnych w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej, a także o informacje dotyczące planów tworzenia aplikacji dotyczącej schronów.