Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie konieczności zmiany ustawy o dowodach osobistych.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła skarga obywatela, któremu organ gminy unieważnił z urzędu dowód osobisty w 2018 r., nie powiadamiając go o dokonaniu tej czynności. Na skutek tego, skarżący przez cztery lata posługiwał się nieważnym dokumentem tożsamości, o czym dowiedział się dopiero od funkcjonariusza Straży Granicznej, gdy próbował przekroczyć granicę państwową. W odpowiedzi na skargę obywatela wójt gminy wyjaśnił, że unieważnienie jego dokumentu tożsamości nastąpiło stosownie do postanowień art. 50 ust. 3 pkt 6 ustawy o dowodach osobistych, a przepisy tej ustawy nie nakładają na organ gminy obowiązku poinformowania posiadacza dowodu osobistego o unieważnieniu tego dokumentu. Brak zawiadomienia posiadacza dowodu osobistego o tym, że jego dokument tożsamości został unieważniony, wynika także z tego, że w sprawie unieważnienia dowodu osobistego nie prowadzi się jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego kończącego się wydaniem decyzji administracyjnej, którą doręcza się stronie, a unieważnienie następuje w drodze czynności materialno-prawnej.

W ocenie Rzecznika brak w obecnych uregulowaniach prawnych unormowań, z których wynikałby jednoznaczny obowiązek poinformowania posiadacza dowodu osobistego o tym, że dokument ten został unieważniony na skutek stosownych działań organu administracji publicznej, może prowadzić do negatywnych skutków w sferze praw przynależnych obywatelom. Mając na uwadze funkcje, jakie pełni dowód osobisty, czyli to, że potwierdza tożsamość i obywatelstwo polskie oraz służy jako dokument podróży uprawniający do przekraczania granic państw należących do Unii Europejskiej, nieświadomość posiadacza dowodu osobistego, że dowód uległ unieważnieniu, może narazić go na nieprzewidziane, negatywne konsekwencje w sferze życia prywatnego.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się z prośbą o rozważenie zasadności przygotowania przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji projektu stosownej zmiany ustawy o dowodach osobistych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 30 grudnia 2022 r. przypomniał, że w ustawie o dowodach osobistych zostały wskazane przypadki, w których następuje wydanie nowego dowodu osobistego oraz przypadki i terminy unieważnienia dowodu osobistego w okresie jego ważności. Jednocześnie poinformował, że na podstawie art. 20h ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, minister właściwy do spraw informatyzacji prowadzi rejestr danych kontaktowych (RDK) osób fizycznych. Ma on na celu ułatwienie kontaktu z osobami fizycznymi w związku z usługami i zadaniami publicznymi realizowanymi na rzecz tych osób. Obowiązujące funkcjonalności Systemu Rejestrów Państwowych, który łączy m.in. Rejestr Dowodów Osobistych i RDK, umożliwiają automatyczne przekazywanie osobie, której dane figurują w RDK, informacji dotyczących aktualnego statusu jej dowodu osobistego. Informowanie posiadacza dowodu osobistego o istotnych dla niego kwestiach związanych z dokumentem jest już zatem realizowane i odbywa się bez angażowania urzędnika, z wykorzystaniem danych w RDK. Wobec powyższego, aktualnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji nie są prowadzone prace nad nowelizacją ustawy o dowodach osobistych w zakresie nałożenia na podmioty publiczne obowiązku informacyjnego, o którym mowa w wystąpieniu Rzecznika.