Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulacji dotyczących badań w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje kwestia regulacji badań, wykonywanych przez opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów (OZSS), a przede wszystkim problem braku dostępności stron i uczestników postępowań sądowych do materiałów pochodzących z badania, stanowiących podstawę wydania opinii, oraz zakazu rejestracji przebiegu badania.

Standardy metodologii opiniowania przez OZSS pozostają uregulowane w załączniku do zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 1 lutego 2016 r. w sprawie ustalenia standardów metodologii opiniowania w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów. Problem ten stał się podstawą petycji, skierowanej w 2018 r. przez obywateli do senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

Zainteresowani zwracają się także do Biura RPO, podnosząc, iż przewidziane obecnie w zarządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 2016 r. uregulowanie może wywoływać wątpliwości co do tego, czy treść opinii faktycznie odpowiada przebiegowi badania oraz zgadza się z materiałami z niego pochodzącymi. Skutkiem braku wglądu do materiałów pochodzących z badania oraz zakazu rejestracji osoby badane mają ograniczone szanse na skuteczne ustosunkowanie się do treści opinii oraz na weryfikację tego, czy specjaliści OZSS stosują właściwe i aktualne metody, narzędzia i techniki badawcze.

Niektóre z problemów dotyczących działalności i opinii OZSS są tożsame z problemami, poruszanymi przez kolejnych Rzeczników Praw Obywatelskich od lat, a dotyczącymi braku kompleksowej ustawy o biegłych sądowych. Inne są związane z brakiem skutecznego wdrożenia i wejścia w życie ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów.

Z uwagi na powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o udzielenie informacji o obecnie prowadzonych pracach, mających na celu zmianę regulacji dotyczących badań w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów, jak również o stanie prowadzonych obecnie prac legislacyjnych, mających na celu skuteczną regulację zawodu psychologa oraz funkcji biegłych sądowych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 20 grudnia 2022 r. poinformowała, że w Departamencie Spraw Rodzinnych i Nieletnich trwają prace analityczne nad zmianami legislacyjnymi, organizacyjnymi, proceduralnymi i metodologicznymi, mającymi na celu usprawnienie działalności opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów. Niewątpliwie w toku prowadzonych prac przedmiotem szczególnej uwagi będą m.in. kwestie udostępniania materiałów z badań oraz rejestrowania przebiegu czynności badawczych. Podsekretarz Stanu wskazała także, że zgodnie z § 11 Wewnętrznego Regulaminu Departamentu Prawa Gospodarczego w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 5 października 2022 r., organizacja i przebieg procesu legislacyjnego w sprawach dotyczących biegłych sądowych należy do kompetencji Wydziału Prawa Zawodów Prawniczych. Aktualnie w ww. Departamencie nie są prowadzone prace nad rządowym projektem ustawy dotyczącej biegłych sądowych. Z kolei prace legislacyjne związane z regulacjami dotyczącymi ustawy o zawodzie psychologa pozostają w kompetencji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.