Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie warunków służby żołnierzy 21. Brygady Strzelców Podhalańskich.

W dniach 25-26 kwietnia 2022 r. pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzili wizytację Dowództwa 21. Brygady Strzelców Podhalańskich (21. BSP). Spotkania z dowódcami, oficerem wychowawczym, personalnym, a także mężami zaufania poszczególnych korpusów dotyczyły przestrzegania praw i wolności obywatelskich oraz warunków służby żołnierzy 21. BSP w Rzeszowie.

W trakcie rozmowy z dowódcami podniesiony został m.in. problem wyznaczania oficerów na stanowiska w strukturach brygady. Aktualnie po wejściu w życie ustawy o obronie Ojczyzny uprawnienie to stracił dowódca brygady, a o każdym przeniesieniu oficera w ramach jednostki wojskowej decydował będzie Departament Kadr MON (nawet wbrew woli dowódcy). W ocenie rozmówców MON zostanie w praktyce zasypany wnioskami i czas ten może ulec wydłużeniu, co może przełożyć się na sprawne funkcjonowanie jednostki.

Dowódcy wskazywali ponadto na nakładane przez ustawę o obronie Ojczyzny dodatkowe obowiązki, które można powierzyć na niższych szczeblach dowodzenia, przykładowo - uprawnienia dowódcy jednostki wojskowej w postępowaniu dyscyplinarnym. Istotnym problemem pozostaje też nierówność stanowisk liniowych i sztabowych.

W zakresie czasu służby podniesiony został problem dodatku poligonowego (30 zł). W ocenie rozmówców jest on zakreślony zbyt wąsko, gdyż swoim zakresem nie obejmuje np. ćwiczeń na terenie przygodnym, albo szkoleń zawodowych na terenie jednostki wojskowej (np. dowódczo-sztabowych). Żołnierze wracają z takich ćwiczeń z nadgodzinami, których nie są w stanie później odebrać.

Problem nadgodzin dotyczy również funkcji, których pełnienie ma charakter nieetatowy. To powoduje, że obowiązki związane z wykonywaniem tych funkcji kolidują z normalnymi obowiązkami służbowymi, a wykonanie jednych i drugich generuje nadgodziny, które trudno odebrać. Wynagrodzenie za pełnienie funkcji nieetatowych jest fakultatywne.

Żołnierze - kobiety wskazywały na pomijanie w awansach tych, które urodziły dziecko. Okres przebywania na urlopie związanym z opieką nad dzieckiem nie jest wliczany do okresu, który musi upłynąć między kolejnymi awansami. Przy awansach jednym z kluczowych kryteriów jest dyspozycyjność, któremu w przypadku młodych mam trudno sprostać. Obowiązuje również limit zwolnień lekarskich (30 dni w ciągu trzech lat). Przekroczenie limitu zwolnień utrudnia ubieganie się o awans, kursy i szkolenia.

Żołnierze wskazywali również na braki w umundurowaniu oraz brak jednolitości umundurowania, w tym także zastrzeżenia do jakości oraz różnych odcieni tego zakupionego we własnym zakresie materiału. W ocenie rozmówców stare mundury lepiej się sprawdzały w użytkowaniu.

Rzecznik przedstawił problemy poruszone przez żołnierzy, wyrażając nadzieję, że podjęte przez Ministra Obrony Narodowej działania przyczynią się do ich wyjaśnienia i rozwiązania.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej w piśmie z 2 listopada 2022 r. przypomniał, iż problematykę zawodowej służby wojskowej reguluje ustawa o obronie Ojczyzny (dalej jako: ustawa), wedle której żołnierze zawodowi stanowią kadrę zawodową Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (SZ RP). Pełnienie służby wojskowej z definicji wymaga zdyscyplinowania, dyspozycyjności, lojalności i poświęcenia. Istotą służby są niespotykane w środowisku cywilnym ograniczenia i wyrzeczenia, w tym również związane z pełnieniem tej służby poza miejscem zamieszkania. Jako rozwiązanie bezwzględnie korzystne i wyczekiwane przez środowisko żołnierzy MON ocenia likwidację służby kontraktowej. Przyjęta w ustawie konstrukcja pozwoliła na automatyczne i nieobarczone formalizmami przejście żołnierzy do służby zawodowej z dniem jej wejścia w życie, a co istotne z zachowaniem ciągłości służby. Sekretarz Stanu twierdził ponadto, że przewidziane przez prawodawcę uprawnienia dla żołnierzy zawodowych dotyczą również ich rodzin, co jest niespotykane w środowisku cywilnym w ramach stosunku pracy. Wydaje się więc, że pomoc, jaką mogą otrzymywać żołnierze zawodowi w trakcie pełnienia zawodowej służby wojskowej jest niezwykle szeroka i obejmuje różnorodne rozwiązania. Jednocześnie rozwój żołnierza wpływa na możliwość zajmowania przez niego kolejnych stanowisk służbowych co niesie za sobą ryzyko zmiany jednostki wojskowej. Sekretarz Stanu wskazał, iż posiadane przez żołnierzy Przedmioty Umundurowania i Wyekwipowania (PUiW), wydawane są zgodnie z określonymi normami należności, a także są wystarczające do zabezpieczenia potrzeb żołnierzy w czasie realizacji zadań służbowych.