Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie skargi Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych na decyzję Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie uchylenia uchwały o odmowie wpisu na listę radców prawnych z dnia 2018-08-07.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie skargi Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych na decyzję Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie uchylenia uchwały o odmowie wpisu na listę radców prawnych.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że powodem odmowy wpisu uczestniczki na listę radców prawnych po zdanym przez nią egzaminie radcowskim było uznanie, że nie spełnia ona warunku określonego w przepisach ustawy o radcach prawnych. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 6 ustawy, na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski, z zastrzeżeniem art. 25 ust. 1 i 2. Z kolei, art. 25 ust. 2 pkt 4 stanowi, że do egzaminu radcowskiego, bez odbycia aplikacji radcowskiej mogą przystąpić osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów.
Rzecznik wskazał, że art. 24 ust. 2c ustawy o radcach prawnych wyraźnie stanowi, że Rada OIRP może odmówić wpisu na listę radców prawnych tylko wtedy, gdy wpis narusza przepisy ust. 1 wskazanego przepisu. Oznacza to, że kompetencje Rady OIRP ograniczone są wyłącznie do oceny przesłanek, o których mowa w art. 24 ust. 1. Należy przy tym podkreślić, że wśród wymienionych przesłanek brak jest przesłanki polegającej na spełnieniu wymogu w postaci czteroletniego okresu zatrudnienia w urzędzie organów władzy publicznej. Zdaniem Rzecznika Rada OIRP dokonując rozszerzającej i nieuprawnionej wykładni określonych w ww. przepisie przesłanek warunkujących wpis na listę radców prawnych wyszła poza zakres kompetencji przyznanych jej przez ustawodawcę w art. 24 ust. 2c ustawy. Stanowisko Rzecznika znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zdaniem NSA wpis na listę radców prawnych uwarunkowany jest spełnieniem określonych art. 24 ust. 1 ustawy wymogów, przy czym ich katalog określony jest w sposób wyczerpujący. O wpisie lub odmowie wpisu decydują zatem wyłącznie wyszczególnione we wskazanym przepisie warunki. Oznacza to, że ograniczenie wykonywania tego zawodu może być wyprowadzone wyłącznie ze ściśle określonych warunków ustanowionych w art. 24 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, nie zaś wywodzone w drodze rozszerzającej i nieuprawnionej wykładni określonych tą normą przesłanek warunkujących wpis.
Zdaniem Rzecznika zaakceptowanie stanowiska skarżącego wiązałaby się z przyzwoleniem na to, aby w państwie prawa, jakim jest Rzeczypospolita Polska mogło dochodzić do sytuacji, w których zdolność danej osoby do przystąpienia do egzaminu radcowskiego oceniana była nie przed jego przeprowadzeniem, lecz dopiero po jego odbyciu się. Prowadziłoby to do sytuacji, w której osoby chcące przystąpić do egzaminu najpierw do niego dopuszczane, a następnie po złożeniu tego egzaminu z wynikiem pozytywnym, inny organ byłby uprawniony do uznania, że taka osoba w ogóle nie była uprawniona do przystępowania do tego egzaminu. Zdolność do przystąpienia do takiego egzaminu oceniana byłaby zatem ex post, a więc dopiero w trakcie procedury wpisu na listę radców prawnych przez Radę OIRP. W ten sposób wysiłek, czas oraz nakłady finansowe kandydata na radcę prawnego, który działał w zaufaniu do racjonalnego prawodawcy oraz organów państwa zostałyby całkowicie zniweczone.