Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie konieczności ratyfikowania Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 2022-09-01.
Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie konieczności ratyfikowania Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że wraz z ratyfikacją Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, Polska przyjęła na siebie zobowiązanie do podjęcia wszelkich właściwych środków ustawodawczych, administracyjnych i innych w celu wdrożenia praw uznanych w Konwencji. Choć na przestrzeni ostatnich lat poczynione zostały postępy w tym zakresie, to do podstawowych wyzwań należy zaliczyć zapewnienie skuteczności postanowieniom Konwencji za pomocą środków prawnych. Jednym z nich jest Protokół Fakultatywny, który przyznaje Komitetowi ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami kompetencje do rozpoznawania indywidualnych zawiadomień ze strony osób lub ich grup, które twierdzą, że są ofiarami naruszenia przez państwo-stronę postanowień Konwencji. Po rozpatrzeniu skargi, Komitet może formułować rekomendacje i zalecenia pod adresem danego państwa. Z powyższego uprawnienia nie mogą jednak skorzystać osoby znajdujące się pod jurysdykcją Polski, ponieważ do dziś strona polska nie podpisała, ani nie ratyfikowała Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Na potrzebę ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego wskazywali m.in. obywatele działający na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami. Na szczególną uwagę zasługuje petycja organizacji pozarządowych z dnia 23 lutego 2021 r. skierowana do Senatu. Autorzy petycji podkreślali, że brak ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego oznacza brak efektywnych mechanizmów ochrony pozwalających na dochodzenie praw przyznanych Konwencją. Prace nad wskazaną petycją nie zostały jednak podjęte, gdyż w przekonaniu Senatorów działania zmierzające do ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego powinny zostać zrealizowane przez Radę Ministrów.
Potrzeba ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego była również przedmiotem interpelacji poselskich. W odpowiedzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło stanowisko, zgodnie z którym zalecenia formułowane przez Komitet ONZ w sprawach indywidualnych mogą przedstawiać jedynie wycinek sytuacji krajowej i nie pozwalać na dostatecznie szczegółowe zapoznanie się z całym systemem rozwiązań adresowanych do osób z niepełnosprawnościami, w różnych kontekstach ich funkcjonowania jako członków społeczeństwa. Ministerstwo wyraziło również obawy, że udzielenie kolejnych informacji, organizowanie spotkań z delegacją krajową i ocena decyzji podejmowanych przez państwa wykraczają poza to, do czego Komitet ONZ jest uprawniony na mocy Protokołu Fakultatywnego.
Rzecznik podkreślił, że ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych jest w sposób szczególny oczekiwana przez liczne grono osób z niepełnosprawnościami oraz reprezentujących je organizacji. Świadczą o tym zarówno postulaty zawarte w tzw. społecznym raporcie alternatywnym, ale także treść kierowanych petycji czy interpelacji poselskich podejmowanych w związku ze zgłaszanymi przez obywateli potrzebami. W ocenie RPO ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego może być również istotną motywacją, by zmieniać i weryfikować polskie ustawodawstwo, tak by jak najpełniej odzwierciedlało treść postanowień Konwencji.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o ponowne rozważenie zainicjowania procesu ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych i poinformowanie o zajętym stanowisku.