Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego w podmiotach leczniczych.

W dniu 29 czerwca 2022 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich odbyło się kolejne już spotkanie Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego. Poświęcone zostało kwestii stosowania środków przymusu bezpośredniego w podmiotach leczniczych.

Nie ulega wątpliwości, że stosowanie przymusu bezpośredniego jest daleko idącą ingerencją w wolność jednostki, naruszającą jej nietykalność osobistą, a tym samym winno być stosowane tylko wyjątkowo i z zachowaniem rygoryzmu, tak aby w sposób najpełniejszy zabezpieczyć prawa pacjentów przed ich ewentualnym naruszaniem przez podmioty lecznicze.

Obecnie obowiązujące przepisy jednoznacznie nie zobowiązują podmiotów medycznych do wyodrębnienia jednoosobowej sali, w której ten środek mógłby być stosowany. W konsekwencji, unieruchomienie jest przeważnie wykonywane w salach wieloosobowych, a intymność pacjenta mają zagwarantować parawany oddzielające go od reszty pacjentów. Tymczasem, ta forma odseparowania pacjenta w żaden sposób nie zapewnia intymności i poszanowania jego godności. Rzecznik podziela zdanie Ekspertów, że unieruchomienie co do zasady powinno być wykonywane w jednoosobowych salach, a tylko wyjątkowo na salach wieloosobowych.

Ponadto, w ocenie członków Komisji, oprócz monitoringu wizyjnego, rozważenia wymaga zobowiązanie podmiotów medycznych do instalacji systemów alarmowoprzyzywowych, i to zarówno w salach izolacyjnych, jak i w miejscach stosowania unieruchomienia. Systemy te pozwalają bowiem na przeprowadzenie szybkiej interwencji w przypadku wystąpienia zagrożenia zdrowia, bądź życia pacjentów, wobec których stosowane są środki przymusu bezpośredniego.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z wnioskiem o pilne zainteresowanie się przedmiotową sprawą i rozważenie możliwości podjęcia działań w celu zmiany przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w zasygnalizowanym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 26 sierpnia 2022 r. poinformował, że obecnie w Ministerstwie Zdrowia prowadzone są prace legislacyjne mające na celu nowelizację ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Projekt ustawy został skierowany do Zespołu ds. Programowania Prac Rządu i obecnie oczekuje na wpis do Wykazu Prac Legislacyjnych i Programowych Rady Ministrów. W projekcie ustawy zaproponowano rozwiązania dotyczące kwestii związanych ze stosowaniem przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, m.in. dotyczące przedłużania stosowania przymusu bezpośredniego oraz monitoringu pomieszczeń, przeznczonych do obserwacji osoby wobec których zastosowano przymus bezpośredni w postaci unieruchomienia. Niezwłocznie po uzyskaniu wpisu do ww. wykazu projekt ustawy zostanie skierowany do konsultacji publicznych i opiniowania.