Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie przestrzegania praw dzieci oraz funkcjonowania systemu opieki.

W czerwcu br. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała Informację o wynikach kontroli P/21/089 "Realizacja zadań opiekuńczo-wychowawczych w domach dziecka", którą objęto 21 placówek, w tym 19 typu socjalizacyjnego. Z opracowania wynika, iż zadania opiekuńczo-wychowawcze realizowane w domach dziecka nie zapewniły wychowankom zindywidualizowanego i wystarczającego wsparcia, adekwatnego do zdiagnozowanych okoliczności, a działania podejmowane w placówkach skupiały się głównie na zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych wychowanków.

Analiza przedstawionych przez NIK ustaleń kontrolnych prowadzi do wniosku, iż wciąż pozostają aktualne, przedstawiane od 2020 r. przez Rzecznika Praw Obywatelskich w kierowanych do Minister wystąpieniach, postulaty zmiany prawa obejmującego szeroko rozumiany system opieki nad dzieckiem oraz korekty modelu jego funkcjonowania.

Proponowane rozwiązania legislacyjne są istotne i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom, jednak z uwagi na okoliczność, iż nie realizują w pełni zgłaszanych przez Rzecznika postulatów oraz wobec ustaleń NIK zawartych w Informacji o wynikach kontroli P/21/089, nie można ich uznać za wystarczające. Poza zakresem nowelizacji pozostają bowiem postulaty, których realizacja nie może czekać na kolejny projekt zmian ustawowych. Czas w przypadku dzieci ma bowiem niebagatelne znaczenie, a rolą państwa jest stworzenie systemu gwarantującego dzieciom realizację ich praw.

Wobec ustaleń NIK, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o ponowne przeanalizowanie przedstawianych przez Rzecznika uwag i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw dzieci oraz rozważenie zasadności ich uwzględnienia.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 21 września 2022 r. zauważyła, że kontrola Najwyższej Izby Kontroli pn. „Realizacja zadań opiekuńczo-wychowawczych w domach dziecka” objęła jedynie 21 placówek opiekuńczo-wychowawczych spośród istniejących 1294 tego rodzaju placówek. Należy zatem uznać, iż formułowanie zmian w systemie na podstawie jej wyników nie znajduje uzasadnienia. Postulaty wskazane przez NIK w kontroli zostaną jednak poddane analizie w kontekście danych w skali całego kraju. Staną się one również wskazówką dla służb wojewody, w zadaniach których są czynności kontrolne w zakresie realizacji zadań przez placówki instytucjonalnej pieczy zastępczej. Podsekretarz Stanu zapewniła, że piecza zastępcza znajduje się w stałym kręgu zainteresowań resortu rodziny, który każdego roku podejmuje szereg interwencji mających na celu zapewnienie odpowiedniego stosowania przepisów w tym zakresie. Resort rodziny przeprowadza także stałą ewaluację systemu na terenie całego kraju. W celu poprawy funkcjonowania systemu pieczy zastępczej w Polsce w resorcie rodziny przygotowano projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta w dniu 15 września 2022 r. została uchwalona przez Sejm. Wprowadzane zmiany dotyczą wszystkich obszarów pieczy – od profilaktyki i wspierania rodzin zastępczych, przez umieszczanie w nich dzieci, pieczę instytucjonalną i rodzinną, adopcję, aż po usamodzielnianie się podopiecznych.