Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Obrony Narodowej w sprawie procedury wypłat świadczenia rekompensującego utracone zarobki, w związku z odbytymi ćwiczeniami wojskowymi w 2022 roku.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwracają się żołnierze rezerwy w sprawie właściwości organu uprawnionego do wypłaty świadczenia rekompensującego utracone zarobki, w związku z odbytymi ćwiczeniami wojskowymi w 2022 roku. Składając w urzędzie wniosek o wypłatę rekompensaty żołnierze otrzymują informację, że w sprawie wypłaty świadczenia właściwy jest dowódca jednostki wojskowej, w której zainteresowany pełnił służbę. Urzędnicy powołują się przy tym na rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2022 r. w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy (dalej: rozporządzenie MON), które znajduje zastosowanie do żołnierzy pasywnej rezerwy (§ 2 pkt 3). Dowódcy jednostek wojskowych, powołując się zaś na stanowisko Szefa Zarządu Organizacji i Uzupełnień - P1 Sztabu Generalnego Wojska Polskiego informują w takich sytuacjach, że zastosowanie znajduje art. 801 ustawy o obronie Ojczyzny. Zgodnie z regułami kolizyjnymi (lex superior derogat legi inferiori) przed przepisami ww. rozporządzenia MON pierwszeństwo mają przepisy ustawy o obronie Ojczyzny.

Zdaniem Rzecznika, opisany problem zdaje się wynikać z niewłaściwej interpretacji przepisów rozporządzenia i ustawy o obronie Ojczyzny, która zmieniła właściwość organu zobowiązanego do ustalenia i wypłaty świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone zarobki za ćwiczenia wojskowe.

RPO stanął na stanowisku, iż w obecnie obowiązującym stanie prawnym zastosowanie znajduje art. 312 ust. 5 i 10 ustawy o obronie Ojczyzny oraz przepisy ww. rozporządzenia MON, a świadczenie pieniężne powinien wypłacić dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz rezerwy odbył ćwiczenia wojskowe.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą odniesienie się do przedstawionego problemu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji w piśmie z 9 sierpnia 2022 r. wskazał, iż biorąc pod uwagę, że ustawodawca wprost określił w art. 801 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny, że do ćwiczeń wojskowych z udziałem żołnierzy rezerwy zaplanowanych na rok 2022 stosuje się przepisy dotychczasowe, uprawnionym jest stwierdzenie, że omawiane sprawy powinny być nadal prowadzone w oparciu o regulacje art. 119a ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 2015 r. w sprawie sposobu ustalania i trybu wypłacania świadczenia pieniężnego żołnierzom rezerwy oraz osobom przeniesionym do rezerwy niebędącym żołnierzami rezerwy. W konsekwencji organami właściwymi do rozpatrywania przedmiotowych spraw, pomimo wejścia w życie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2022 r. w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy, nadal w 2022 roku są wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast). Jeżeli nie dojdzie w perspektywie do zmian w porządku prawnym na poziomie ustawowym, to wskazany przepis art. 801 ust. 3 ustawy będzie wciąż wywierał wiodący wpływ na sposób rozpatrywania spraw wypłaty rekompensat za utracone wynagrodzenie dla żołnierzy rezerwy. Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji podziela zatem stanowisko Rzecznika w części dotyczącej stwierdzenia, że wykładnia funkcjonalna, systemowa oraz istniejące reguły kolizyjne prowadzą do wniosku, iż świadczenia pieniężne za ćwiczenia wojskowe żołnierzy rezerwy odbywające się w 2022 powinien na „starych” zasadach ustalić i wypłacić wójt lub burmistrz (prezydent miasta). Natomiast kompetencja dowódcy jednostki wojskowej w tym zakresie może zostać - de facto - zrealizowana dopiero w 2023 roku.