Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków służby funkcjonariuszy Straży Granicznej.

Pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w dniach 27-28 kwietnia 2022 r. wizytowali Bieszczadzki Odział Straży Granicznej (BiOSG) oraz Placówki Straży Granicznej (PSG) w Korczowie oraz w Medyce.

Wizytujący zapoznali się ze stanem bezpieczeństwa i higieny służby w ww. jednostkach. Szczególnie trudne warunki służby funkcjonariuszy panują w PSG Korczowa. Już w 2021 r. przedstawiciele Komisji BHP dokonali przeglądu warunków pełnienia służby na tym przejściu. Stwierdzono wówczas, że w okresie letnim w pomieszczeniach przeznaczonych do odpraw pojazdów - kabinach kontrolerskich - panują bardzo wysokie temperatury. Mały ruch powietrza pogarsza obecność odprawianych pojazdów (rozgrzane silniki) a także nagrzane elementy konstrukcyjne (zadaszenie, elementy blaszane), które emitują dodatkowe ciepło. Warunki panujące w tym miejscu mogą być zatem czasowo klasyfikowane jako mikroklimat gorący, który jest fizycznym czynnikiem szkodliwym. Tak wysokie temperatury otoczenia wpływają również na jakość i wydajność pracy, a także pogarszają znacząco koncentrację oraz bezpieczeństwo funkcjonariuszy. W związku z powyższym w ocenie komisji BHP niezbędne jest zamontowanie w kabinach kontrolerskich oraz posterunkach 1 i 2 urządzeń klimatyzacyjnych.

W nawiązaniu do tych zaleceń Rzecznik wskazał, że Straż Graniczna jest tylko użytkownikiem obiektów na przejściach granicznych, którymi zarządza podległy Wojewodzie Podkarpackiemu - Zarząd Obsługi Przejść Granicznych. Wobec powyższego, SG nie ma możliwości samodzielnego dokonania niezbędnych modernizacji w użytkowanych przez siebie obiektach. Praca kilku osób na tak małej przestrzeni, stanowiska komputerowe oraz duże przeszklenie stwarzają trudne warunki do pełnienia służby, w związku z tym wyposażenie kiosków w klimatyzację jest niezbędne.

Z kolei Placówka Straży Granicznej w Medyce swoim zasięgiem terytorialnym obejmuje drogowe przejście graniczne (w tym przejście piesze) oraz kolejowe osobowe i towarowe przejście graniczne w Przemyślu. Przejście czynne jest całą dobę. Po wybuchu wojny w Ukrainie tj. od 24 lutego 2022 r., na przejściu w Medyce odnotowano niespotykany dotąd napływ cudzoziemców. Sytuacja ta skutkowała ogromnym obciążeniem psychicznym i fizycznym funkcjonariuszy tego największego przejścia na granicy polsko - ukraińskiej, co ma wpływ m.in. na fluktuację kadr. Obecnie wielu funkcjonariuszy składa raporty o przeniesienie do innych placówek SG, gdzie pełnienie służby nie wypala zawodowo i psychicznie w tak ogromnym stopniu. Sytuację w PSG Medyka pogarsza brak faktycznej opieki i wsparcia przez psychologów na miejscu, w sytuacji codziennego konfrontowania się funkcjonariuszy z ludzkimi dramatami i tragicznym wyczerpaniem uciekinierów, którym nierzadko ratują życie poprzez udzielanie pierwszej pomocy. Wielu funkcjonariuszy sygnalizuje potrzebę rozmowy z psychologiem w miejscu pełnienia służby, bowiem ogromny stres i obciążenie psychiczne, jaki przeżywają wymagają pomocy psychologicznej. Rozwiązaniem takiej sytuacji byłyby okresowe wizyty psychologów w poszczególnych PSG i odwiedzanie funkcjonariuszy w miejscu pełnienia służby oraz inicjowanie chociażby krótkich rozmów.

Wpływ na dużą liczbę raportów o przeniesienie mają także warunki socjalne: zbyt małe zaplecze w tym brak leżanek, które umożliwiają chwilę relaksu w wypadku przemęczenia i gorszego samopoczucia. Niektóre miejsca pełnienia służby nie posiadają klimatyzacji, co wpływa negatywnie nie tylko na samopoczucie i zdrowie, ale także na wydajność służby. Starania w tej mierze kierowane do Zarządu Obsługi Przejść Granicznych nie przynoszą efektu.

Rzecznik zwrócił się zatem z prośbą do Ministra o odniesienie się do zasygnalizowanych przez funkcjonariuszy problemów.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 8 lipca 2022 r. zapewnił, że przedstawione w wystąpieniu Rzecznika kwestie dotyczące zagwarantowania właściwych warunków służby, w tym dostępu do niezbędnej pomocy psychologicznej są na bieżąco monitorowane, w tym ze szczególną uwagą w okresie po 24 lutego br., ze względu na ogromne zaangażowanie oraz wielkie poświęcenie funkcjonariuszy i pracowników BiOSG w realizację zadań Straży Granicznej. Jednocześnie należy pokreślić, iż formacja prowadzi systemowe działania ukierunkowane na profilaktykę zdrowia psychicznego funkcjonariuszy. W kontekście poruszonego w wystąpieniu Rzecznika tematu przeciążenia pracą i składania w związku z tym wniosków o przeniesienie, Sekretarz Stanu wyjaśnił, iż dokonano analizy ogólnej liczby złożonych próśb funkcjonariuszy BiOSG realizujących zadania służbowe w Placówce Straży Granicznej w Korczowej i Medyce (PSG). Od momentu rozpoczęcia konfliktu zbrojnego na Ukrainie, tj. od 24 lutego 2022 r. do 31 maja 2022 r. zaewidencjonowano łącznie 71 próśb o przeniesienie, złożonych przez 48 funkcjonariuszy realizujących zadania służbowe w PSG w Medyce i Korczowej. Głównymi powodami do przeniesienia, które miały swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu składanych próśb były: szeroko pojęta sytuacja rodzinna, w tym m.in. konieczność zapewnienia opieki dzieciom, opieka nad chorym członkiem rodziny itp. oraz duża odległość od miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby, co generuje wysokie koszty dojazdu. Poruszane kwestie dotyczące stanu bezpieczeństwa i higieny służby w szczególności w PSG Korczowa, obejmujące m.in. wysokie temperatury w pomieszczeniach obsługi przejść granicznych, są w miarę możliwości niwelowane poprzez m.in. montaż klimatyzatorów lub prowadzone inwestycje.