Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie udzielenia niezbędnego wsparcia Ukraińcom chorującym psychicznie.

W dniu 17 marca 2022 r. z inicjatywy Rzecznika Praw Obywatelskich odbyło się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego z udziałem wybitnych lekarzy psychiatrów, psychologów, prawników, przedstawicieli organizacji pacjenckich oraz pacjentów. Z uwagi na aktualną sytuację geopolityczną, posiedzenie Komisji Ekspertów zostało poświęcone sytuacji osób chorujących psychicznie w Ukrainie.

Z informacji przekazanych podczas spotkania, wynika, że w wielu szpitalach psychiatrycznych, w szczególności w północnej części Ukrainy, pacjenci zostali całkowicie odcięci od dostaw specjalistycznych leków i środków medycznych. Pacjenci, ze względów bezpieczeństwa, całymi dniami przebywają w piwnicach i nie są prowadzone wobec nich oddziaływania terapeutyczne. Nadto, zdarzały się już sytuacje, w których osoby chorujące psychicznie były wykorzystywane jako "żywe tarcze". Stąd też obawa o los i życie tych osób jest jak najbardziej uzasadniona, w szczególności, że obecna sytuacja i doznane przeżycia, jak również zaprzestanie prowadzenia terapii farmakologicznej i psychologicznej, wywołają nieodwracalne skutki dla zdrowia i życia tych osób.

Jednocześnie RPO podkreślił, że w ocenie członków Komisji Ekspertów, pomoc osobom z zaburzeniami powinna objąć nie tylko pacjentów szpitali psychiatrycznych przebywających na terytorium Ukrainy, bowiem nie można też zapomnieć o uchodźcach, wśród których są zarówno osoby, które już w przeszłości doświadczyły kryzysu psychicznego, jak również osoby, które w związku z doznawanymi obecnie przeżyciami mogą wkrótce wymagać będą specjalistycznej pomocy.

Eksperci zwracają również uwagę, że niezbędne jest otoczenie szczególną opieką ukraińskich dzieci. Według specjalistów ok. 20% dzieci i młodzieży będzie wymagało pomocy psychologicznej lub psychoterapeutycznej. Stąd też konieczne jest przeprowadzenie szkoleń i uwrażliwienie kadry nauczycielskiej na pojawiające się symptomy zaburzeń u dzieci i młodzieży. Nadto, niezbędna jest obecność psychologa w każdej szkole, a optymalnym rozwiązaniem byłby dodatkowo asystent ze znajomością języka i kultury ukraińskiej.

Zważywszy na powyższe, w imieniu własnym oraz Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o rozważenie powołania zespołu interdyscyplinarnego którego zadaniem będzie wypracowanie kompleksowych, a przede wszystkim spójnych regulacji z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, które pozwolą na zapewnienie pomocy wszystkim, którzy takiej pomocy będą potrzebować zarówno w obszarze zdrowia, edukacji, pracy, jak i pomocy społecznej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 27 kwietnia 2022 r., w odniesieniu do sprawy obecnie prowadzonych prac zmierzających do stworzenia skoordynowanego systemu dostaw leków na Ukrainę, w tym leków dla pacjentów chorujących psychicznie, poinformował, iż wszystkie działania w zakresie przekazywania leków do Ukrainy są koordynowane przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych (RARS). Wysyłka leków jest koordynowana na poziomie całej Unii Europejskiej i odbywa się za pośrednictwem Polski. Co do kwestii umożliwienie specjalistom z Ukrainy wykonywania zawodu psychologa, zgodnie z ustawą zmieniającą ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, od dnia 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, obywatel Ukrainy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadkach o których mowa w art. 22 ust. 1 ww. ustawy, posiadający uzyskany w Ukrainie dyplom: 1) jednolitych studiów na kierunku psychologia albo 2) dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia na kierunku psychologia i drugiego stopnia na kierunku psychologia – zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego specjalisty na kierunku psychologia albo magistra na kierunku psychologia, może świadczyć usługi psychologiczne obywatelom Ukrainy przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym może udzielać świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień. Ponadto, w odniesieniu do wsparcia dla dzieci i młodzieży z Ukrainy, w związku z bieżącą sytuacją, w ramach Dziecięcego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12, uruchomione zostały dyżury specjalistów udzielających wsparcia w języku ukraińskim i rosyjskim. Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka od jesieni 2021 roku jest prowadzony we współpracy z Ministerstwem Zdrowia.