Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Komendanta Głównego Straży Granicznej w sprawie umożliwienia przyjmowania uchodźców z Ukrainy na terenie przygranicznym objętych zakazami przebywania.

W związku z treścią przepisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 lutego 2022 r. w wybranych miejscowościach znajdujących się w strefie nadgranicznej przyległej do granicy państwowej z Republiką Białorusi wciąż obowiązują ograniczenia związane z czasowym zakazem przebywania na tym obszarze przyjętym w oparciu o przepisy znowelizowanej ustawy o ochronie granicy państwowej. Zakaz ten uniemożliwia w praktyce w istotnym stopniu prowadzenie placówek hotelarskich oraz prywatnych pensjonatów i świadczenie osobom podróżującym przez te tereny usługi noclegu.

Tymczasem Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na szczególnie problematyczny charakter tych przepisów w obecnym kontekście wzmożonego ruchu migracyjnego na terenie Polski, w szczególności na terenach znajdujących się we wschodniej części kraju, w związku z wojną w Ukrainie. Skala tego ruchu jest bez precedensu i wywołuje wiele trudności logistycznych związanych z potrzebą zapewnienia wszystkim uchodźcom tymczasowego schronienia i podstawowych potrzeb życiowych. Trudności te w praktyce w wielu miejscowościach przekraczają możliwości organizacyjne organów władz państwa.

Zdaniem Rzecznika konieczne jest podjęcie wszelkich środków umożliwiających wsparcie wysiłków podejmowanych przez obywateli i podmioty prywatne w udzielaniu pomocy osobom migrującym na terenie Polski. Tereny objęte wskazanym powyżej zakazem dysponują dobrze rozwiniętą bazą turystycznonoclegową. Z uwagi na ich położenie na trasie potencjalnego szlaku tranzytu z terenów Ukrainy umożliwienie prowadzenia działalności przedsiębiorcom prowadzącym hotele i pensjonaty oraz prywatne pokoje gościnne mogłoby być bardzo pomocne w zapewnieniu pomocy i wsparcia uchodźcom.

Biorąc pod uwagę powyższe, RPO zwrócił się do Komendanta Głównego SG z prośbą o rozważenie skierowania do komendantów placówek Straży Granicznej właściwych dla wskazanego obszaru objętego zakazem, którzy na podstawie art. 12b ust. 2 przytoczonej wyżej ustawy mogą uchylić na określony czas i na określonych zasadach stosowanie tego zakazu na terenie podlegającym ich właściwości, odpowiednich rekomendacji wskazujących na potrzebę wydania decyzji zezwalającej na przemieszczanie się przez osoby migrujące na wybranym obszarze w celu poszukiwania noclegu.

Rzecznik poprosił także o poinformowanie o treści ewentualnych rekomendacji skierowanych do komendantów placówek i pozostałych funkcjonariuszy Straży Granicznej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Komendant Główny Straży Granicznej w piśmie z 4 kwietnia 2022 r. podkreślił, iż na polsko-białoruskim odcinku granicy państwowej wciąż mają miejsce masowe próby nielegalnego przekraczania granicy Rzeczypospolitej Polskiej i nie można określić z wyprzedzeniem, w którym miejscu nastąpi kolejna taka próba. Ponadto odnotowywane są nadal liczne przypadki bezpośrednich ataków ze strony przedstawicieli służb białoruskich i nielegalnych migrantów, które skutkują realnym zagrożeniem dla życia i zdrowia funkcjonariuszy i pracowników służb państwowych oraz żołnierzy i pracowników Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie Komendant zwrócił uwagę, iż rejon granicy państwowej oraz pasa objętego zakazem przebywania jest obszarem wąskim, mało zurbanizowanym, charakteryzującym się znacznym nasyceniem ze strony żołnierzy Sił Zbrojnych RP, funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz innych służb, których obecność może, w przypadku osób mających za sobą dramatyczne przeżycia związane z konfliktem zbrojnym, stanowić niepotrzebny stres i powodować niepotrzebną traumę. W związku z powyższym, w opinii Straży Granicznej, zasadne jest podejmowanie decyzji o możliwości przebywania na obszarze objętym czasowym zakazem przebywania na poziomie lokalnym, w trybie art. 12 b ust. 2 ustawy o ochronie granicy państwowej, po indywidualnej ocenie każdego przypadku.