Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie trudnej sytuacji mieszkańców Podlasia w związku z obowiązującym zakazem przebywania w strefie przygranicznej.

Podczas wizyty Rzecznika Praw Obywatelskich w styczniu 2022 r. w województwie podlaskim lokalni przedsiębiorcy i mieszkańcy Podlasia przedstawili problemy powstałe na tle uprzednio obowiązującego stanu wyjątkowego i aktualnego zakazu przebywania w strefie przygranicznej w związku z trudną sytuacją migracyjną na granicy polsko-białoruskiej.

W trakcie spotkania wskazywano na trudności, z jakimi zmagają się przedstawiciele szeroko pojętej branży turystycznej (w tym właściciele i pracownicy obiektów noclegowych, gastronomicznych, usług transportowych, usług przewodnickich), a także osoby trudniące się handlem, usługami okołoturystycznymi, zbytem produktów lokalnych. Rozmówcy wyrażali głębokie zaniepokojenie o kondycję finansową swoich firm oraz rodzin. Przekazali nadto postulat rozszerzenia grupy beneficjentów wparcia finansowego państwa, poprzez przyznanie rekompensat podmiotom gospodarczym i świadczącym usługi spoza ścisłego obszaru objętego zakazem przebywania, a również dotkniętych konsekwencjami wprowadzonych ograniczeń. W ocenie zgromadzonych, negatywne następstwa dla ekonomii regionu i przedsiębiorców występują nie tylko w miejscowościach objętych zakazem przebywania, lecz także w sąsiednich ośrodkach turystycznych i całym województwie podlaskim. Co więcej, obecny stan negatywnie wpływa na wizerunek regionu Puszczy Białowieskiej.

Przedstawiciele społeczności Podlasia podnosili także problem budowy muru na granicy z Białorusią. W ocenie zainteresowanych, należy podjąć pilne działania zmierzające do minimalizacji negatywnych skutków budowy muru na granicy polsko-białoruskiej. Zdaniem mieszkańców, wzniesiona zapora będzie miała katastrofalne skutki dla przyrody i przyczyni się do dewastacji Puszczy Białowieskiej. Konsekwencją tego będzie spadek zainteresowania turystów tym regionem kraju oraz dalsze problemy branży turystycznej. Istnieją także obawy o utratę rekomendacji UNESCO, która ma istotne znaczenie, szczególnie dla zagranicznych turystów. Mieszkańcy zwrócili się również z prośbą o umożliwienie szerszego dostępu do informacji o działaniach władz podejmowanych w związku z budową ww. muru (m.in. poprzez uczestnictwo w konsultacjach, możliwość wypowiedzenia się na temat aktualnej sytuacji społeczności lokalnej). Wśród postulatów mieszkańców Podlasia znajdował się również apel o nieprzedłużanie zakazu przebywania i całkowite zniesienie zakazu przebywania w strefie nadgranicznej z Białorusią, względnie - konieczność zmniejszenia strefy objętej zakazem przebywania do obszaru, na którym bezpośrednio będzie prowadzona budowa muru (ok. 200- 300 m od granicy), albowiem ten stan rzeczy negatywnie wpływa na sytuację społeczną i ekonomiczną regionu. Spełnienie oczekiwań branży turystycznej umożliwi odpowiednio zaplanować działania, w tym promocyjne, na sezon turystyczny 2022. Konieczny wydaje się również rządowy program wsparcia gospodarczego dla regionu.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Premiera z prośbą o udzielenie informacji, czy rozważane jest podjęcie stosownych działań oraz wskazanie instrumentów z jakich skorzysta państwo, zmierzających do polepszenia aktualnie trudnej sytuacji mieszkańców Podlasia.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w piśmie z 25 kwietnia 2022 r. wyjaśnił, iż aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o rekompensacie w art. 1 wymieniają podmioty, które mogą, po spełnieniu określonych kryteriów, zostać objęte wsparciem (poprzez otrzymanie rekompensat). Nie jest to katalog zamknięty. W wyniku zmiany ustawy o rekompensacie, został rozszerzony zakres uprawnionych podmiotów, poprzez dodanie w artykule 3 ustępu 8, zgodnie z którym: „Wojewoda, na udokumentowany wniosek, za zgodą ministra właściwego do spraw administracji publicznej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może przyznać rekompensatę również podmiotom innym niż wskazane w art. 1, które prowadzą działalność na obszarze, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lub art. 2a ust. 1, gdy okoliczności, a zwłaszcza poziom strat, utraconych korzyści lub ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności”. Powyższy zapis umożliwia więc wsparcie szerokiej grupy beneficjentów. Minister Finansów w zakresie swojej właściwości – w wyniku podjętej uchwały nr 14/2022 Rady Ministrów sukcesywnie dokonuje zmian w budżecie państwa na poszczególne wnioski Wojewodów Podlaskiego oraz Lubelskiego. Środki wypłacane są przedsiębiorcom na podstawie decyzji ww. wojewodów orzekających udzielenie przedsiębiorcom pomocy publicznej.