Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące możliwości podjęcia inicjatywy ustawodawczej w sprawie wzmocnienia ochrony przywracanych do służby policjantów.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zgłaszają się policjanci, którzy po przywróceniu do służby nie byli w stanie jej kontynuować ze względu na uchybienie 7-dniowemu terminowi zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia, od czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego rozkaz o zwolnieniu ze służby, z powodu jego wadliwości - art. 42 ust. 1 - 2 ustawy o Policji.

Zgodnie z treścią tych przepisów uchylenie decyzji o zwolnieniu ze służby w Policji z powodu jej wadliwości stanowi podstawę przywrócenia do służby na stanowisko równorzędne. Jeżeli zwolniony policjant w ciągu 7 dni od przywrócenia do służby nie zgłosi gotowości niezwłocznego jej podjęcia, stosunek służbowy ulega rozwiązaniu na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy o Policji. Jak wskazuje się w literaturze, w przepisie tym przyjęto domniemanie oraz fikcję prawną, polegającą na tym że policjant zna treść wyroku uchylającego decyzję o zwolnieniu ze służby oraz zna obowiązek zgłoszenia gotowości do podjęcia służby w terminie 7 dni. Bezskuteczny upływ tego terminu powoduje, że organ ma obowiązek traktowania bierności policjanta tak, jak gdyby wystąpił z pisemnym zgłoszeniem wystąpienia ze służby. Orzecznictwo sądów administracyjnych skłania się do uznania, że przywrócenie do służby następuje z mocy prawa, z dniem uprawomocnia się orzeczenia karnego czy administracyjnego (np. uchylającego rozkaz o zwolnieniu ze służby w Policji).

Jak wynika z kierowanej do Rzecznika korespondencji, policjant najczęściej nie jest w stanie określić daty prawomocności tego orzeczenia, zwłaszcza jeśli orzeczenie wydane jest na posiedzeniu niejawnym, a data prawomocności zależy od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem obu stronom. Zarządzenie w przedmiocie stwierdzenia tej prawomocności zostaje w większości przypadków wydane po jego faktycznym uprawomocnieniu się. W konsekwencji policjant może powziąć informację o uprawomocnieniu się orzeczenia, już po upływie 7 dni od daty tej prawomocności. Termin zakreślony w tym przepisie jest terminem prekluzyjnym dla strony, a jego uchybienie powoduje, że czynność prawna przez nią podjęta po upływie tego terminu jest bezskuteczna. Niedopełnienie powyższego wymogu musi skutkować zwolnieniem policjanta ze służby na podstawie art. 41 ust. 3. Rzecznik ma świadomość, że samo poprawne zgłoszenie nie przesądza jeszcze o skutecznym podjęciu służby, gdyż wpływ na to ma wiele okoliczności, które mogły się ujawnić po zwolnieniu ze służby. Nie mniej jednak wydaje się, że bez uszczerbku dla interesu służby można by wydłużyć ten okres (np. do 30 dni), aby osoby zainteresowane kontynuowaniem służby w Policji miały realną możliwość wyrażenia swojej woli w tym zakresie.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia inicjatywy ustawodawczej w celu wzmocnienia ochrony przywracanych do służby policjantów.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 19 maja 2022 r. wskazał, iż w ocenie Komendy Głównej Policji inicjowanie prac legislacyjnych, które miałyby prowadzić do modyfikacji instytucji przywrócenia do służby, w celu wzmocnienia ochrony praw przywracanych do służby policjantów, w sytuacji, gdy źródło problemu nie dotyczy konstrukcji prawnej wynikającej z art. 42 ustawy o Policji, w obecnie obowiązującym kształcie, wydaje się być co najmniej przedwczesne. W kontekście postulowanych w wystąpieniu Rzecznika zmian art. 42 ust. 2 ww. ustawy, w ocenie Policji termin na zgłoszenie przez przywróconego do służby policjanta gotowości do niezwłocznego jej podjęcia jest terminem optymalnym, który w odpowiedni sposób zapewnia gwarancje poszanowania słusznych praw przywracanych funkcjonariuszy Policji, a jednocześnie uwzględnia słuszny interes społeczny (interes służby).