Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku szczegółowego uregulowania postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

W wystąpieniach z 2019 i 2020 r. skierowanych do resortu sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich zwracał uwagę na niedoskonałość przepisów w zakresie braku szczegółowego uregulowania postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, przede wszystkim praw i obowiązków kuratorów sądowych realizujących orzeczenia sądów, regulujące kontakty rodziców z dzieckiem w obecności kuratora.

W każdym z ww. wystąpień, Rzecznik podkreślał, iż jedynymi przepisami regulującymi uprawnienia i obowiązki kuratorów sądowych obecnych, na mocy orzeczenia sądu, przy kontaktach zwykle jednego z rodziców z dzieckiem, są przepisy ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 12 czerwca 2003 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych.

Niepokój Rzecznika wzbudzał przede wszystkim fakt, iż zarówno przepisy ustawy, jak i rozporządzenia całkowicie wyczerpują zakres prawnego unormowania obecności kuratora sądowego przy kontaktach. Jednakże, jak wskazują również sami kuratorzy oraz liczne skargi wpływające do Biura Rzecznika, takie rozwiązanie nie jest wystarczające i wymaga istotnego uzupełnienia. W ostatnim piśmie z Ministerstwa Sprawiedliwości poinformowano, iż prace nad projektem ustawy o kuratorskiej służbie sądowej uległy dyskontynuacji z powodu nieukończenia ich w poprzedniej kadencji parlamentu. Jednocześnie Ministerstwo powiadomiło Rzecznika, że "z uwagi na doniosłość zagadnienia dotyczącego postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, a przede wszystkim praw i obowiązków kuratorów sądowych realizujących orzeczenia sądów w tej kategorii spraw, w Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad projektem". Obecnie na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji widnieje projekt ustawy o zmianie ustawy o kuratorach sądowych, którego projektodawcą jest właśnie Ministerstwo Sprawiedliwości.

Niestety, wbrew wcześniejszym, wyżej przytoczonym deklaracjom resortu, projekt ten nie ujmuje wielokrotnie wskazywanych przez Rzecznika w poprzednich wystąpieniach zagadnień w przedmiocie praw i obowiązków kuratorów sądowych, obecnych przy kontaktach z dzieckiem.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik ponownie zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w zasygnalizowanych kwestiach.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 28 marca 2022 r. poinformował, że resort sprawiedliwości podjął próbę uregulowania wskazanego zagadnienia już w roku 2018 w opracowanym projekcie zamian ustawy - Kodeks postępowania cywilnego. Projekt trafił pod obrady Sejmu, jednak z uwagi na zakończenie jego kadencji uległ dyskontynuacji. Prace legislacyjne w powyższym obszarze nie zostały zaniechane. Aktualnie procedowany jest projekt o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, opracowany w Ministerstwie Sprawiedliwości, a który przewiduje dodanie rozdziału 4 w części pierwszej w księdze drugiej w tytule II w dziale II pt. – „Postępowanie wykonawcze w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz z zakresu kurateli”. W rozdziale tym znalazły się prawa i obowiązki zarówno kuratorów, jak i uczestników postępowania wykonawczego. Projekt oznaczony został w wykazie prac legislacyjnych jako UD 261 i znajduje się w końcowej fazie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych.