Kasacja w sprawie rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia prawa procesowego, polegającego na uznaniu, że istnieją podstawy do uwzględnienia wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu kary bez przeprowadzenia postępowania dowodowego z dnia 2022-02-25.
Kasacja w sprawie rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia prawa procesowego, polegającego na uznaniu, że istnieją podstawy do uwzględnienia wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu kary bez przeprowadzenia postępowania dowodowego.
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 marca 2020 r. Na podstawie art. 521 § 1 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść skazanego K. A. Z.
Powołując się na przepis art. 523 § 1 k.p.k. wyrokowi temu Rzecznik zarzucił rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa procesowego, to jest art. 387 § 2 k.p.k., polegające na uznaniu, że istnieją podstawy do uwzględnienia wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu kary bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, pomimo, że dokumenty zgromadzone w aktach sprawy powinny doprowadzić Sąd do powzięcia wątpliwości w przedmiocie tego, czy co do oskarżonego K. A. Z. nie wystąpiły okoliczności mające wpływ na prawidłowość orzekania o winie, tj. czy nie był on w czasie czynu niepoczytalny w rozumieniu art. 31 § 1 k. k., co stanowi okoliczność wyłączającą winę lub czy nie popełnił on przestępstwa w warunkach określonych w art. 31 § 2 k. k., co zmniejsza stopień winy oskarżonego i w konsekwencji mogło doprowadzić do zastosowania przez Sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Wobec powyższego RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy orzekł, iż kasacja jest zasadna, dlatego podlega uwzględnieniu na posiedzeniu bez udziału stron, zgodnie z art. 535 § 5 k.p.k. Nie ulega wątpliwości, że zaskarżony wyrok zapadł z rażącą obrazą wskazanego w petitum kasacji przepisu prawa procesowego. Zgodnie bowiem z treścią art. 387 § 1 k.p.k. do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postpowania dowodowego. Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości (art. 387 § 2 k.p.k.). Ten ostatni przepis wyraźnie zatem zakłada, ze uwzględnienie wniosku o tzw. dobrowolne poddanie się karze może nastąpić wyłącznie wówczas, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości. Słusznie podkreślił Rzecznik w kasacji, że okoliczności powinny doprowadzić Sąd Rejonowy do powzięcia uzasadnionych wątpliwości w zakresie poczytalności oskarżonego oraz skłonić do ustalenia, czy z tego powodu jego wina w czasie popełnienia czynów nie była wyłączona (art. 31 § 1 k.k.), bądź ograniczona w stopniu znacznym (art. 31 § 2 k.k.). Obiektywna konieczność powzięcia wskazanych wątpliwości na rozprawie uniemożliwiała skorzystanie przez Sąd z trybu konsensualnego, o jakim mowa w art. 387 k.p.k. Wniosek o skazanie bez rozprawy wymaga bowiem analizy wszystkich przestanek z art. 387 § 2 k.p.k., przede wszystkim zaś przesądzenia, czy wobec oskarżonego nie zachodzi żadna z okoliczności wyłączających lub ograniczających jego odpowiedzialność karną.