Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych testów w kierunku SARS-CoV-2 dla studentów jako warunku wjazdu do kraju sąsiedniego z dnia 2022-02-16.
Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych testów w kierunku SARS-CoV-2 dla studentów jako warunku wjazdu do kraju sąsiedniego.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi studentów będących obywatelami Polski, a studiujących na Ukrainie, dotyczące obowiązku okazania przez nich funkcjonariuszowi Straży Granicznej negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 wykonanego przed przekroczeniem granicy.
Zgodnie z § 2a ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, do dnia 28 lutego 2022 r. osoba przekraczająca granicę Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiącą granicę zewnętrzną w rozumieniu art. 2 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen), jest obowiązana okazać funkcjonariuszowi Straży Granicznej negatywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 w języku polskim albo w języku angielskim wykonanego, przed przekroczeniem granicy, w okresie 24 godzin, licząc od momentu wyniku tego testu. Z obowiązku wykonania testu zwolnione są wskazane w rozporządzeniu grupy podmiotów, np. uczniowie pobierający naukę w Rzeczypospolitej Polskiej lub w państwie sąsiadującym i ich opiekunowie, którzy przekraczają granicę wraz z uczniami w celu umożliwienia tej nauki.
Z obowiązku wykonania testu nie zostali jednak zwolnieni studenci studiów wyższych kształcący się m.in. na Ukrainie, którzy wracają ze studiów do swoich domów. Brak wykonania przez nich testu skutkuje koniecznością odbycia kwarantanny wjazdowej, mimo że zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 9 rozporządzenia z kwarantanny tej zwolnieni są m.in. studenci kształcący się w Rzeczypospolitej Polskiej lub, w przypadku obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, w innych państwach.
W ocenie Skarżących tego rodzaju różnicowanie zasad dotyczących wjazdu do Polski w przypadku uczniów i studentów nie znajduje uzasadnienia. Zarówno studenci, jak i uczniowie pobierają naukę poza granicami kraju, ich podróże między miejscem kształcenia a miejscem zamieszkania nie mają charakteru turystycznego, a dodatkowo w przypadku studentów podróże te bywają związane z koniecznością odbycia praktyk studenckich. Należy też podkreślić, że Skarżący dostrzegają trudną sytuację epidemiczną i sami podejmują działania o charakterze profilaktycznym, w szczególności poddają się szczepieniom przeciw COVID-19.
W ocenie RPO podstawowy problem w tym zakresie sprowadza się jednak do tego, że przepis § 2a ust. 1 rozporządzenia zobowiązujący do okazania funkcjonariuszowi Straży Granicznej negatywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 ma charakter samoistny. Został on bowiem wydany bez stosownego upoważnienia ustawowego oraz pozostaje w kolizji z normami ustawowymi.
Rzecznik wskazał ponadto, że w polskim systemie prawnym materia dotycząca ujawnienia danych osobowych stanowi materię ustawową. Z art. 51 ust. 1 Konstytucji wynika, że nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji także określa ustawa. Dlatego jakiekolwiek regulacje wprowadzane w tym zakresie rozporządzeniem są niezgodne z art. 51 ust. 1 i 5 Konstytucji.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie czynności w celu dostosowania obowiązującego stanu prawnego do standardu konstytucyjnego.