Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie problemów z uzyskaniem przepustek systemowych i zezwoleń na widzenia z bliskimi poza zakładami karnymi w czasie pandemii.

Przedłużający się okres pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 sprawia, że do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływa bardzo dużo skarg osób pozbawionych wolności i ich rodzin, dotyczących wprowadzonych przez Służbę Więzienną obostrzeń wynikających z zagrożenia epidemicznego. Wnioskodawcy wskazują obecnie na ograniczoną możliwość utrzymywania bezpośrednich relacji ze światem zewnętrznym, przede wszystkim wobec braku możności realizowania przepustek systemowych oraz zezwoleń na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru i zezwoleń na widzenie poza obrębem zakładu karnego. Tematyka ta była również przedmiotem zainteresowania dziennikarzy.

Od blisko dwóch lat funkcjonujemy w stanie epidemii i prawdopodobnie jeszcze przez długi czas będziemy zmuszeni mierzyć się z obecnością koronawirusa. Ochrona społeczeństwa przed ewentualnym zakażeniem nie oznacza jednak całkowitej rezygnacji z pewnych aspektów życia, towarzyszących nam na co dzień przed wybuchem epidemii. Należy jedynie zorganizować je w sposób, który minimalizuje ryzyko zakażenia i rozprzestrzeniania się wirusa. Z takim wyzwaniem, niewątpliwie trudnym, musi zmierzyć się również Służba Więzienna.

Rzecznik podkreślił, iż ma świadomość, że w tym szczególnym czasie zagrożenia epidemicznego Służba Więzienna stoi przed koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego osadzonym, osobom odwiedzającym, funkcjonariuszom oraz pracownikom Służby Więziennej. Zrozumiałym jest również, że w oparciu o obserwację bieżącej sytuacji w kraju podejmowane są decyzje w przedmiocie wprowadzenia dodatkowych obostrzeń w zakresie kontaktów społecznych osadzonych, bądź łagodzenia już istniejących, w przypadku stabilizacji liczby zachorowań na COVID-19. Dlatego też zmieniały się zasady udzielania widzeń osadzonym z rodziną - od całkowitego zakazu widzeń do ich wznowienia, a także zwiększenia liczby osób, w tym dzieci, mogących wziąć udział w widzeniu. Decyzje - proporcjonalne do zagrożenia - podejmowane były również w odniesieniu do zewnętrznego zatrudnienia skazanych. Należy zatem oczekiwać, by decyzje, adekwatne do zagrożenia, zapadały również w przedmiocie realizacji przepustek, o których mowa w art. 91 pkt 7 k.k.w. i art. 92 pkt 9 k.k.w. oraz zezwoleń w trybie art. 138 § 1 pkt 7 i 8 k.k.w.

Warto również poddać pod rozwagę kwestię przedłużającego się ograniczenia w zakresie korzystania przez skazanych z nagrody określonej w art. 138 § 1 pkt 3 k.k.w., tj. zezwolenia na widzenie w oddzielnym pomieszczeniu, bez osoby dozorującej. Z informacji docierających do Biura Rzecznika wynika bowiem, że osadzonym są przyznawane tego typu nagrody, jednakże z uwagi na panującą pandemię, nie są one realizowane.

Mając na uwadze korzyści, jakie niesie ze sobą korzystanie przez skazanych z systemu przepustkowego, należałoby oczekiwać, że Służba Więzienna stworzy procedury, które nie wykluczałyby realizacji przepustek systemowych oraz zezwoleń na widzenie poza zakładem karnym, a jednocześnie - na tyle, na ile jest to możliwe - zapewniały bezpieczeństwo zdrowotne wszystkim osobom przebywającym na terenie jednostek penitencjarnych. Kompromisem między koniecznością ograniczenia transmisji wirusa a realizacją celów kary pozbawienia wolności, w tym przede wszystkim jak najlepszą reintegracją skazanych ze społeczeństwem, może być wprowadzenie zasady testowania osadzonych - przed wyjściem i po powrocie z przepustki bądź też stosowania kwarantanny dla osadzonych powracających do jednostki. Zmianie mogłyby również ulec zasady udzielania i realizacji przepustek - dyrektor danej jednostki, mając na uwadze aktualną sytuację w zakładzie karnym albo areszcie śledczym, mógłby określić częstotliwość korzystania z tego rodzaju wyjść.

Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o poinformowanie o zajętym stanowisku w przedmiotowej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w piśmie z 19 stycznia 2022 r. poinformował, iż w ostatnich kilkunastu miesiącach, z uwagi na wprowadzenie na terenie całego kraju stanu epidemii wywołanej zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, zostały wprowadzone we wszystkich jednostkach penitencjarnych ograniczenia na podstawie art. 247§1 Kodeksu karnego wykonawczego. Działania te w naturalny sposób ograniczały prowadzenie oddziaływań penitencjarnych wobec osób pozbawionych wolności. W zamian podejmowano dodatkowe inicjatywy organizacyjne, profilaktyczne, monitorujące oraz kontrolne służące zapewnieniu bezpieczeństwa społecznego i epidemicznego w zakładach karnych i aresztach śledczych. Wdrożone przez Służbę Więzienną procedury sanitarne, wprowadzenie działań i obostrzeń adekwatnych do zagrożenia epidemicznego na danym terenie oraz stały nadzór nad ich przestrzeganiem prowadzony w zakładach karnych i aresztach śledczych, miejscach pracy osadzonych czy podczas transportowania poza jednostkę penitencjarną pozwoliły w znaczny sposób ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa i nie odnotowano na tym tle poważnych zagrożeń epidemicznych. Jednocześnie Zastępca Dyrektora zapewnił, że w przypadku znacznego spadku i ustabilizowania się przez dłuższy czas sytuacji epidemicznej w kraju we wszystkich jednostkach penitencjarnych podejmowane były i będą decyzje o planowym i systematycznym przywracaniu funkcjonowania zakładów karnych i aresztów śledczych do stanu sprzed pandemii.