Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania w sprawie konieczności wdrożenia strategii przeciwdziałania przemocy wobec kobiet ze względu na płeć.

Od wielu lat Rzecznik Praw Obywatelskich włącza się w kampanię "16 dni akcji przeciw przemocy ze względu na płeć". Podobnie jest i w tym roku. Nie ulega bowiem wątpliwości, że przemoc ze względu na płeć, której doświadczają kobiety, stanowi naruszenie podstawowych praw i wolności człowieka, będąc w szczególności jednym z najbardziej jaskrawych przejawów dyskryminacji ze względu płeć.

Jednym z kluczowych warunków wykonania obowiązku skutecznej ochrony praw osób doświadczających przemocy jest opracowanie kompleksowej strategii przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, odnoszącej się do wszystkich jej przejawów w sferze publicznej i prywatnej oraz uwzględniającej specyficzne uwarunkowania różnych grup kobiet.

Niestety, pomimo sygnalizowania przez RPO od lat tego niedostatku - występujących luk prawnych lub potrzebnych zmian legislacyjnych, a także braku kompleksowych działań programowych - zapewniana ochrona przed przemocą nie uwzględnia wielu form przemocy motywowanej płcią, doświadczanych przez kobiety tak w sferze prywatnej, jak i publicznej.

Rzecznik przypomniał, iż obowiązek pomocy osobom doświadczających tej przemocy wynika z aktów prawa międzynarodowego ratyfikowanych przez Polskę, m.in. Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przyjęcia instrumentów prawnych odpowiadających na wszelkie formy przemocy wobec kobiet ze względu na płeć wymagają także: Konwencja ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (tzw. konwencja stambulska).

Obowiązki należy wykonać, mając na względzie specyficzną sytuację różnych grup kobiet doświadczających przemocy ze względu na płeć: kobiet - migrantek, kobiet romskiego pochodzenia, kobiet starszych, kobiet nieheteronormatywnych, czy kobiet z niepełnosprawnościami.

Co istotne, kobiety z niepełnosprawnością są trzykrotnie bardziej narażone na przemoc (psychiczną, fizyczną, ekonomiczną) niż pełnosprawne. Mogą doświadczać także specyficznych form przemocy, które niekiedy są trudne do rozpoznania, takich jak usuwanie lub niszczenie urządzeń służących do poruszania się, czy uniemożliwianie dostępu do zasobów związanych z niepełnosprawnością w społeczności lub wizyt w placówkach opieki zdrowotnej. Przemoc wobec kobiet z niepełnosprawnościami jest niedostrzegana, trudna do wykrycia oraz zbadana w niewielkim tylko stopniu.

RPO podkreślił, że właściwie zaprojektowane, holistyczne i spójne podejście do kwestii przemocy wobec kobiet ze względu na płeć, ukierunkowane na zmianę stereotypów i przekonań stojących za jej aktami, należy do najskuteczniejszych narzędzi prewencji tej niezwykle poważnej w skutkach i najbardziej rozpowszechnionej formy dyskryminacji wobec kobiet.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania w piśmie z 9 stycznia 2022 r. podkreśliła, że Rząd prowadzi działania w celu wzmocnienia systemu zapobiegania i zwalczania przemocy oraz przemocy w rodzinie, w tym w celu poprawy ochrony osób doznających przemocy. Między innymi z tego powodu podjęte zostały prace nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, która obejmie m.in.: zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony osób zagrożonych i doznających przemocy domowej, w szczególności poprzez bardziej indywidualne i podmiotowe podejście do procesu wsparcia i pomagania, poprawę funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy na szczeblu centralnym oraz na szczeblu jednostek samorządu terytorialnego, między innymi poprzez zwiększenie reprezentacji różnych środowisk w składzie Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej (ciało opiniodawczo – doradcze Ministra), a także poprzez wyraźne rozdzielenie zadań Zespołów Interdyscyplinarnych działających w samorządach gminnych od zadań grup diagnostyczno-pomocowych, rozwój oddziaływań skierowanych do osób stosujących przemoc domową poprzez wprowadzenie do przepisów ustawy programów psychologiczno-terapeutycznych, dzięki którym, obok uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych osoba stosująca przemoc, może powrócić do prawidłowych relacji rodzinnych. Zmiany odpowiadają na wyzwania i postanowienia zawarte w Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.