Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie dyskryminacji ze względu na wiek podczas rekrutacji na stanowisko asystenta sędziego.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwróciła się Skarżąca, wskazując na niezgodność art. 155 § 2 pkt 4 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej jako: p.u.s.p.) z art. 32 Konstytucji. W ocenie Skarżącej, jeden z wymogów stawianych kandydatom na stanowisko asystenta sędziego - dolna granica wieku kandydata, tj. ukończone 24 lata - stanowi wymóg nieproporcjonalny i nieuzasadniony, a jako taki jest przejawem dyskryminacji ze względu na wiek.

Zgodnie z art. 155 § 2 p.u.s.p. na stanowisku asystenta sędziego może być zatrudniony ten, kto: 1) jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich; 2) jest nieskazitelnego charakteru; 3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce; 4) ukończył 24 lata.

Rzecznik przypomniał, iż równe traktowanie, czy też równość oznacza, że podmioty znajdujące się w podobnej sytuacji powinny być traktowane w sposób podobny, a podmioty znajdujące się w sytuacji odmiennej w sposób odmienny. Trybunał Konstytucyjny wskazuje także, że równość oznacza "akceptacje różnego traktowania przez prawo różnych podmiotów, bo równe traktowanie przez prawo tych samych podmiotów pod pewnym względem oznacza z reguły różne traktowanie tych samych podmiotów pod innym względem". Również z definicji zasady równości w orzecznictwie TK wynika, że zasada równości "polega na tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących (…)".

Co istotne, w projekcie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych brak jest uzasadnienia dla wprowadzenia kryterium wieku dla kandydatów na asystentów sędziego.

W przedmiotowej sprawie spośród wszystkich kryteriów ustawowych stawianych przed kandydatami na stanowisko asystenta sędziego Skarżąca nie spełnia tylko kryterium wieku i to powoduje, że nie może ona zostać zatrudniona na tym właśnie stanowisku. Biorąc zaś pod uwagę fakt, że spełnia pozostałe kryteria oraz jest zobowiązana wziąć udział w procedurze konkursowej, która ma na celu wyłonienie najlepszych kandydatów, to stwierdzić należy, że wymóg wieku nie jest środkiem proporcjonalnym ani nie został właściwie uzasadniony.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie przedstawionych przeze mnie uwag i podjęcie odpowiedniej inicjatywy legislacyjnej w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 16 września 2022 r. wskazała, że ustanowienie minimalnego wieku, po osiągnięciu którego możliwe jest wykonywanie określonego zawodu lub zajmowanie określonego stanowiska, jest powszechne w ramach zawodów związanych z wymiarem sprawiedliwości. Wydaje się nie budzić wątpliwości, że wymagania związane z minimalnym wiekiem zatrudnienia nakierowane są na zapewnienie odpowiedniej dojrzałości osób, którym ustawodawca przewiduje powierzenie, wymagających doświadczenia życiowego, odpowiedzialnych zadań w ramach służby publicznej. Zagadnienie dotyczące cenzusu wieku, jako jednego z warunków dopuszczenia do wykonywania zawodu asystenta sędziego, jest złożone i wymaga pogłębionej analizy oraz konsultacji, celem wyboru najlepszego rozwiązania. W szczególności rozważenia wymaga nie tylko postulowane wyeliminowanie wieku spośród wymagań od kandydatów na asystenta sędziego, ale również obniżenie dolnej granicy wieku do 23 lat. Dostrzegając argumenty przemawiające za i przeciw utrzymaniu obecnego stanu prawnego, Ministerstwo Sprawiedliwości rozważy stosowne działania legislacyjne przy okazji najbliższych zmian dotyczących regulacji ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.