Wystąpienie do Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 2021-11-02.
Wystąpienie do Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Rzecznik Praw Obywatelskich przede wszystkim pozytywnie ocenił zmianę tytułu ustawy w wyniku zastąpienia pojęcia "przemocy w rodzinie" "przemocą domową". Zapewnia ona właściwe spojrzenie na podmiot, który powinien podlegać ochronie przed przemocą, tj. jednostkę jej doświadczającą, a nie rodzinę per se, w której przemoc występuje. Zarówno osobami doświadczającymi przemocy w związkach bliskich, jak i jej sprawcami są bowiem konkretne - indywidualne - osoby, a jej przyczyną nie są dysfunkcje rodziny jako podstawowej komórki społecznej - te mogą być jej rezultatem, a utrwalone stereotypy na temat panujących stosunków społecznych i roli, jaką pełnią w nich kobiety i mężczyźni, zwłaszcza w przypadku przemocy wobec kobiet.
Z satysfakcją należy przyjąć także, postulowane od lat przez Rzecznika Praw Obywatelskich, proponowane objęcie definicją przemocy domowej przemocy ekonomicznej, a także poszerzenie zakresu podmiotowego zastosowania u.p.p.r. przez objęcie nim - w przypadku osób stosujących przemoc - nie tylko "członka rodziny" w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy - Kodeks karny, ale także byłego partnera lub męża, z którym ofiara nie zamieszkuje lub nie prowadzi wspólnego gospodarstwa.
Pozytywnie należy ponadto ocenić umieszczenie w kręgu beneficjentów ochrony przed przemocą domową "osoby pełnoletniej lub małoletniego, którzy doznają przemocy domowej", "małoletniego będącego świadkiem przemocy domowej" oraz "osoby pełnoletniej lub małoletniego, co do których istnieje podejrzenie, że doznają przemocy domowej od osoby stosującej przemoc domową".
W odniesieniu do rozwiązań instytucjonalnych RPO pozytywnie ocenił planowaną standaryzację podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej, wprowadzenie obowiązkowych szkoleń dla członków zespołów interdyscyplinarnych oraz zwiększanie liczby przedstawicieli organizacji pozarządowych w Zespole Monitorującym do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej.
Jednocześnie Rzecznik zwrócił uwagę na określone systemowe niedostatki konsultowanego projektu ustawy nowelizującej, tym samym mechanizmu przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. W pierwszej kolejności chodzi o brak uwzględniania perspektywy płci w podejściu do przemocy domowej. Zdaniem RPO konieczne jest, by instytucje państwowe wypełniały swe zobowiązania w przedmiocie przeciwdziałania przemocy domowej i oferowały osobom jej doświadczającym kompleksową pomoc uwzględniając, że w przypadku kobiet ta i inne formy przemocy ze względu na płeć są wyrazem nierówności płci. Wskazane jest zatem zastosowanie perspektywy płci w projektowanych zmianach w mechanizmie reakcji na przemoc w związkach bliskich oraz na wszelkie inne formy przemocy wobec kobiet również objęte Konwencją stambulską, które nadal oczekują na zaadresowanie w ustawodawstwie, co czyni ochronę kobiet przed przemocą ze względu na płeć niepełną.
Rzecznik podkreślił także, że na gruncie wielu przepisów międzynarodowych, w tym Konwencji CEDAW i Konwencji stambulskiej, obowiązki państwa w przedmiocie przeciwdziałania i zwalczania przemocy domowej obejmują także gromadzenie niezbędnych statystyk i prowadzenie badań na temat tego zjawiska. Ta ostatnia wymaga, aby państwa na potrzeby realizacji jej postanowień gromadziły i analizowały dane statystyczne dotyczące wszelkich form przemocy, jej przyczyn i skutków, a także regularnie poddawały swoje strategie ewaluacji. W opinii RPO rekomendowane byłoby wprowadzenie takich zmian do u.p.p.r., które zniwelują niedostatki funkcjonującego w Polsce systemu gromadzenia danych na temat przedmiotowego przestępstwa.