Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie braku nauczycieli w szkołach i wsparcia systemu oświaty po pandemii z dnia 2021-09-14.
Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie braku nauczycieli w szkołach i wsparcia systemu oświaty po pandemii.
Rzecznik Praw Obywatelskich z niepokojem wskazał, iż istnieje obawa, że w nowym roku szkolnym 2021/2022 utrzymają się trudności z zapewnieniem kadry pedagogicznej, złożonej z nauczycieli o odpowiednich kwalifikacjach. Ma to szczególne znaczenie wobec faktu, że uczniowie i uczennice wracają do szkół po ponad roku zdalnego nauczania spowodowanego epidemią COVID-19, co wiąże się z koniecznością udzielenia im dodatkowego wsparcia. Zdaniem Rzecznika należy pilnie zająć się sytuacją nauczycieli, gdyż dalszy spadek zainteresowania pracą w szkołach publicznych i niepublicznych może w sposób istotny wpłynąć na realizację prawa do nauki.
Jak wynika z danych zawartych na stronach internetowych kuratoriów oświaty, w pierwszych tygodniach nauki w dalszym ciągu poszukiwane są tysiące nauczycieli różnych przedmiotów. Ważnych informacji na ten temat dostarcza również raport NIK o organizacji pracy nauczycieli w szkołach publicznych, ogłoszony w dniu 2 września 2021 r. Wynika z niego, że w latach szkolnych 2018/2019 - 2020/2021 blisko połowa dyrektorów zgłaszała trudności z zatrudnieniem nauczycieli o odpowiednich kwalifikacjach.
W ocenie Rzecznika brak działań na rzecz rozwiązania tego problemu przybierającego postać systemową może doprowadzić do nieodwracalnych szkód w poziomie wykształcenia dzieci i młodzieży. Zdarza się, że mijają miesiące, podczas których dyrektor szkoły szuka nowego nauczyciela, co oznacza utratę ciągłości nauki i braki w realizacji podstawy programowej. Z doniesień medialnych wynika, że problem ten jest obecny także w mniejszych miejscowościach oraz w szkołach niepublicznych, które mają możliwość lepszego wynagradzania nauczycieli i które często oferują bardziej komfortowe warunki pracy (np. doskonale wyposażone pracownie). Zgłaszane są również trudności z zatrudnieniem nauczycieli wychowania przedszkolnego, co powoduje ograniczenie dostępu do tej kluczowej usługi publicznej.
Rzecznik zauważył, że Ministerstwo Edukacji i Nauki dostrzega konieczność prowadzenia profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, w tym następstw izolacji rówieśniczej, spowodowanych stanem epidemii COVID-19. RPO zgłasza jednak wątpliwości, czy środki przeznaczone na pomoc uczniom i nauczycielom są adekwatne do powstałych potrzeb. Istnieje także ryzyko, że utrzymujące się małe zainteresowanie pracą w systemie oświaty sprawi, że realizacja programów proponowanych przez MEiN stanie pod znakiem zapytania. Co więcej, z badań OECD wynika, że atrakcyjność pracy nauczyciela w dużym stopniu zależy od odpowiedniego poziomu wynagrodzenia, dobrej organizacji pracy szkół oraz pozycji zawodu w społeczeństwie. Niebagatelne znaczenie ma również odpowiedzialnie prowadzona polityka oświatowa państwa.
Z uwagi na powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie - możliwie pilnie - stanowiska w niniejszej sprawie oraz o udzielenie informacji o proponowanych sposobach odwrócenia negatywnych zaobserwowanych trendów, w tym o postępach prac zespołu do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty.