Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie braku odpowiedniego wsparcia osób doświadczających przemocy domowej przez pracowników ochrony zdrowia.

Niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudziły informacje na temat braku odpowiedniego wsparcia osób doświadczających przemocy domowej przez pracowników ochrony zdrowia.

Jako organ stojący na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych oraz jako niezależny organ ds. równego traktowania w rozumieniu ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania RPO ogromną wagę przykłada do przeciwdziałania przemocy w rodzinie, stanowiącej jeden z najpoważniejszych przejawów naruszeń podstawowych praw i wolności człowieka. To negatywne zjawisko nie pozostaje irrelewantne dla osób wykonujących zawody medyczne, wywołuje ono bowiem szereg konsekwencji zdrowotnych u jego ofiar - naraża je na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, a także powoduje szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, istotnie negatywnie wpływając na dobrostan jednostki i osób jej bliskich.

W tym kontekście należy podkreślić znaczenie działań prewencyjnych oraz ochrony praw wszystkich osób pokrzywdzonych przemocą domową, do czego organy władzy publicznej są zobowiązane m.in. na podstawie aktów prawa międzynarodowego ratyfikowanych przez Polskę. Rzecznik podkreślił przy tym ogromną rolę pracowników ochrony zdrowia w systemie przeciwdziałania i zwalczania przemocy domowej. System ten, pomimo niewątpliwej ewolucji, nadal wymaga wielu korekt i nieustannego rozwijania mechanizmów prewencji, kontroli i wsparcia osób jej doświadczających, na co Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie zwracał uwagę.

Co ważne z punktu widzenia zakresu właściwości Ministra Zdrowia, na gruncie Konwencji stambulskiej państwa są zobowiązane do zapewnienia ofiarom dostępu do opieki zdrowotnej i służb socjalnych, które będą odpowiednio finansowane, a specjaliści będą przygotowani do udzielania pomocy ofiarom i kierowania ich do odpowiednich służb, m.in. dzięki udziałowi w szkoleniach.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przeanalizowanie przedstawionego zagadnienia i powiadomienie o podejmowanych działaniach mających na celu poprawę stanu przygotowania pracowników systemu ochrony zdrowia do udzielania adekwatnego wsparcia osobom doświadczającym przemocy domowej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 23 września 2021 r. podkreślił, że w większości opisane w piśmie RPO uchybienia, czy niedoskonałości w opiece nad osobą doświadczającą przemocy mają raczej charakter organizacyjny niezwiązany z procesem udzielenia świadczenia zdrowotnego, gdyż zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Podobnie niedoskonały sposób organizacji i funkcjonowania samych gminnych zespołów interdyscyplinarnych może także wpływać się na niewystarczające zaangażowanie lekarzy w ich prace. Nie zmienia to faktu, że należy w każdym podmiocie leczniczym zapewnić odrębne pomieszczenie do zebrania wywiadu od pacjentów, którzy doświadczają przemocy, gdyż zarówno na SOR, jak i na izbach przyjęć funkcjonują obszary konsultacji ograniczone wyłącznie parawanami niezapewniające wystarczającej intymności do zbierania takiego wywiadu, co może mieć kluczowy wpływ na zakres informacji udzielanych przez pacjenta lub stanowić swoista blokadę przed ich ujawnieniem. Osoby wykonujące zawody medyczne są przygotowywane do rozpoznawania, zapobiegania i reagowania na przypadki przemocy domowej w ramach kształcenia przeddyplomowego i podyplomowego. Mając jednak na uwadze istotną rolę przedstawicieli ochrony zdrowia w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, konieczne jest stałe podnoszenie kompetencji tej grupy zawodowej w zakresie rozpoznawania przemocy domowej, znajomości procedur interwencyjnych i pomocowych.