Wystąpienie do Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie potrzeby wprowadzenia elektronicznej formy wypełniania i publikacji sprawozdań finansowych komitetów wyborczych z dnia 2021-08-04.
Wystąpienie do Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie potrzeby wprowadzenia elektronicznej formy wypełniania i publikacji sprawozdań finansowych komitetów wyborczych.
Zasady jawności oraz transparentności życia publicznego są bardzo istotnymi komponentami zasady demokratycznego państwa prawa. Stanowią one nie tylko wytyczne funkcjonowania organów władzy publicznej, ale dotyczą realizacji konstytucyjnych praw podmiotowych obywateli. Jednym z instrumentów prawnych realizujących zasadę transparentności życia publicznego jest także obowiązek składania sprawozdań finansowych przez komitety wyborcze określony w art. 142 Kodeksu wyborczego.
Z analiz prowadzonych przez Biuro RPO wynika, że realizacja odpowiednich standardów transparentności i jawności nie zależy jedynie od właściwego doboru instrumentów prawnych, ale także w dużej mierze od techniczno-materialnych warunków ich stosowania w praktyce. W kontekście prawa wyborczego jednym z problemów jest sposób składania sprawozdań finansowych określony, na podstawie art. 142 § 7 Kodeksu wyborczego, przez Ministra Finansów w przepisach rozporządzenia z dnia 19 września 2011 r. w sprawie sprawozdania finansowego komitetu wyborczego. Rozporządzenie to nie wskazuje wyraźnie formy papierowej składania sprawozdania i teoretycznie dopuszczalne jest jego złożenie drogą elektroniczną jako dokumentu podpisanego podpisem elektronicznym. W praktyce jednak w większości sprawozdania te składane są w formie papierowej, a następnie publikowane w formie zeskanowanej w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej oraz osobno również w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
Zdaniem Rzecznika określona powyżej forma składania, a następnie udostępniania sprawozdań finansowych komitetów wyborczych, w znaczący sposób utrudnia efektywne skorzystanie z informacji przez obywateli w celu ich rzetelnej kontroli społecznej i w związku z tym negatywnie wpływa na odpowiednią realizację zasady transparentności życia publicznego.
W opinii RPO można rozważyć zmianę przepisów rozporządzenia tak, aby zobowiązać komitety wyborcze do składania sprawozdań w formie pisemnej (papierowej) i elektronicznej lub wyłącznie elektronicznej. Na potrzeby odpowiedniej certyfikacji i uwierzytelnienia tych dokumentów można by w tym zakresie skorzystać z istniejącej infrastruktury i regulacji związanych z ePUAP oraz narzędziem Podpisu Zaufanego. Taka zmiana wpłynęłaby pozytywnie na transparentność finansowania komitetów wyborczych poprzez zwiększenie możliwości kontroli dokumentów składanych w ramach obowiązku, o którym mowa w art. 142 Kodeksu wyborczego.
Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie możliwości zmiany przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 września 2011 r. w sprawie sprawozdania finansowego komitetu wyborczego lub konieczności zmiany przepisów ustawowych w tym zakresie.